Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ UNRRA ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ.
ΜΕΛΕΤΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ (United Nations Archives)
Νικήτας Κ.Ψαθάς
Τέταρτο μέρος
U.N.R.R.A. Γ’ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΠΑΤΡΑΙ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ
Θα ασχοληθούμε ξανά με τον φάκελο S-1374-0000-0365 που φέρει εξωτερικά την ένδειξη “LEFKAS MISCELLANEOUS (Hospital, P.H. etc)”. Τα υπόλοιπα σχετιζόμενα με την περιοχή της Λευκάδας έγγραφα που περιλαμβάνει αυτός ο φάκελος είναι τα παρακάτω 41 συνολικά έγγραφα, που χρονολογούνται από 24.6.46 έως 12.11.46:
Έγγραφο UN52/24.6.46
Χειρόγραφη επιστολή της επιτροπής διαχειρίσεως ιατρικών εφοδίων Λευκάδος προς το Τμήμα Δημοσίας Υγείας του Γ’ Διαμερίσματος διανομών ΟΥΝΡΑ, Πάτρα: «Έχομεν την τιμήν να υποβάλωμεν αντίγραφον της υπ’αριθ.1 πράξεως της δυνάμει της υπ’αριθ.2548 διαταγής υμών συσταθείσης Επιτροπής, με την παράκλησιν όπως εγκρίνητε τον διορισμόν της υπαλλήλου της προσληφθείσης ως διαχειριστού του πρατηρίου».
Έγγραφο UN55/29.6.46 Δακτυλογραφημένη επιστολή του ιατρού Ρόμπισεκ προς τον Διευθυντή Χωροφυλακής Λευκάδος. Κοινοποιείται στον ιατρό Ευκλείδη, ΠΙΚΠΑ Λευκάδας. Η αριστερή στήλη στα αγγλικά και η δεξιά στα ελληνικά: «Με την ελπίδα ότι δεν θα τύχωμεν παρεξηγήσεως εκ μέρους υμών επανερχόμεθα να σας υπενθυμίσωμεν την υπόσχεσίν σας, προκειμένου να φροντίσητε διά την επίταξιν κτιρίου προοριζομένου διά ιατρείον παίδων του ΠΙΚΠΑ καθώς επίσης και εν δωμάτιον διά την χρησιμοποίησιν φαρμακείου της ΟΥΝΡΑ. Πολύ θα ηυχαριστούμεθα να έχωμεν πληροφορίας σας επ’ αυτών των ζητημάτων, διότι είναι πράγματα μεγάλης σημασίας διά τον Δήμον αυτόθι, δεδομένου ότι εφ’όσον δεν υπάρχουν αι κατάλληλοι εγκαταστάσεις δεν είναι δυνατόν να αποσταλώσιν φάρμακα της ΟΥΝΡΑ εις Λευκάδα. Ευχαριστούντες διά την συνεργασίαν σας επί των ανωτέρω και ελπίζοντες να λάβωμεν συντόμως απάντησίν σας διατελούμεν μετά τιμής».
Έγγραφο UN53/3.7.46
Χειρόγραφο «Μηνιαίον Δελτίον Δηλωθέντων κρουσμάτων λοιμωδών νόσων μηνός Ιουνίου 1946». Υπογράφει ο Προιστ.του Υγ.Κέντρου Λευκάδος. Στον σχετικό πίνακα διαβάζουμε την πληροφορία περί ενός κρούσματος δυσεντερίας στον Άγιο Ηλία και ενός στην Κάτω Εξάνθεια. Κρούσματα 2, θάνατοι 0.
Έγγραφο UN54/3.7.46
Παρόμοιο με το προηγούμενο «Μηνιαίον Δελτίον Δηλωθέντων κρουσμάτων λοιμωδών νόσων από 21ην μέχρι 30ην Ιουνίου 1946». Υπογράφει ο Προιστ.του Υγ.Κέντρου Λευκάδος. Στον σχετικό πίνακα διαβάζουμε την πληροφορία περί ενός κρούσματος δυσεντερίας στον Άγιο Ηλία και ενός στην Κάτω Εξάνθεια. Κρούσματα 2, θάνατοι 0. Διαφέρει από το προηγούμενο έγγραφο η διάταξη των κελιών του πίνακα.
Έγγραφο UN51/4.7.46
Δακτυλογραφημένο τηλεγράφημα του Ρόμπισεκ προς «Επιτροπήν Φαρμάκων ΟΥΝΡΑ Νομίατρον Λευκάδα»: «Εφορτώσαμεν πέντε κιβώτια φάρμακα μέσω Αγροτικής Τραπέζης πλην δέον αναμείνητε σύντομον άφιξιν επιθεωρητού Κοζάκου προς παραλαβήν και τακτοποίησιν στοπ».
Έγγραφο UN47/10.7.46 «Βασίλειον της Ελλάδος, Νομαρχία Λευκάδος, Δήμος Λευκαδίων, προς το Γ ́ Διαμέρισμα ΟΥΝΡΑ Υγειονομικόν Τμήμα εις Πάτρας. Κατόπιν του υπ’αριθ.2993 ε.ε. υμετέρου εγγράφου έχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν υμίν ότι αναγκαιούν τω ημετέρω Δήμω τα εξής Αυτοκίνητα α) δι’ αποκομιδήν απορριμάτων, β) δι’ εκκένωσιν βόθρων, γ) διά την μεταφοράν των νεκρών και δ) αντλίας όπερ και χρησιμώτερον καθόσον αι οικίαι της πόλεώς μας είναι ξύλιναι και πολλάκις διά τον λόγον αυτόν εκινδύνευσε η πόλις μας να αποτεφρωθή τελειωτικώς ως συνέβη την 23.8.43. Επίσης γνωρίζομεν υμίν ότι ο Δήμος θα είναι εις θέσιν να ανταποκριθή εις τα έξοδα της βενζίνης, των οδηγών και γενικώς εις τα έξοδα κινήσεως και συντηρήσεως αυτών. Μετά τιμής ο Δήμαρχος Λευκαδίων (υπογραφή Θ.Μαυρομμάτης)».
Έγγραφο UN50/10.7.46
Πρόκειται για την περιγραφόμενη στο έγγραφο UN48 τηλεγραφική διαταγή του Γενικού Διευθυντή Υγιεινής με αριθμό 34225. Υπογραφή αα Γκρινιάτσος.
Έγγραφο UN48/12.7.46
Χειρόγραφη επιστολή στα αγγλικά, του Δημ.Νοσοκομείου Λευκάδας προς το Υγειονομικόν Τμήμα ΟΥΝΡΑ Πάτρας: «Έχομεν την τιμήν διά του παρόντος εγγράφου, να διαβιβάσωμεν υμίν συνημμένως την υπ’ αριθ.34225 ε.ε. τηλεγραφικήν Διαταγήν του Γεν.Διευθυντού Υγιεινής εις απάντησιν αποσταλέντος τηλεγραφήματος ημών, περί αποστολής φαρμάκων διά κρούσματα αμοιβαδοειδούς δυσεντερίας καθ’όσον εις όλην την Νήσον παρουσιάσθησαν αρκετά κρούσματα ταύτης και παρακαλούμεν υμάς, όπως ευαρεστούμενοι μεριμνήσητε διά την αποστολήν των αιτουμένων φαρμάκων εις το καθ’ημάς Νοσοκομείον. Μετά τιμής ο Ιατρός – Διευθυντής του Δημοτ.Νοσοκομείου Λευκάδος. (υπογράφει ο αναπληρωτής του Κ.Καββαδάς». Στο κάτω μέρος της σελίδας έχει προστεθεί η χειρόγραφη υποσημείωση «διά τον κ.Garrod. Προσθέσετε παρακαλώ εις την αποστολήν προς Νοσοκομείον και αντιδυσεντερικά είδη φαρμάκων». Υπογραφή Α.Cosakos.
Έγγραφο UN49/12.7.46
Πρόκειται για την αγγλική έκδοση του εγγράφου UN48, στην οποία έχει προστεθεί στο κάτω μέρος σημείωση του Γρινιάτσου προς το Νοσοκομείο Λευκάδας: «σε απάντηση του 385 σχετικού σας stop. Για τα φάρμακα απευθυνθείτε στο τοπικό παράρτημα UNRRA».
Έγγραφο UN41/19.7.46 Χειρόγραφο δυσανάγνωστο τηλεγράφημα.
Έγγραφο UN42/19.7.46
Στην πίσω όψη του παραπάνω (έγγραφο 41) υπάρχει το εξής χειρόγραφο σημείωμα του Κοζάκου προς τον Ρόμπισεκ: «μετά από πολλές δυσκολίες, συνέστησα σήμερα το ιατρείο και κανόνισα το ενοίκιο. Τα φάρμακα θα δοθούν αύριο. Την Κυριακή θα εφοδιάσω προσωπικώς τις Κοινοτικές Κλινικές με τα απαιτούμενα φάρμακα, δίνοντας παράλληλα και οδηγίες. Την Δευτέρα θα πάω στη Βόνιτσα και την Αμφιλοχία. Την Τρίτη φθάνω στην Πάτρα μέσω Αγρινίου».
Έγγραφο UN43/19.7.46
Χειρόγραφο σημείωμα στα ελληνικά, που αφορά την μετάφραση του παραπάνω εγγράφου (42). Δεν φέρει ημερομηνία αλλά το χρονολογούμε στην ίδια περίοδο: «Κοινοτικά Ιατρεία υπαίθρου αναγκαιούντα φάρμακα. Δίδων οδηγίας Δευτέραν Αναχώρησιν επισκεπτόμενος πάλιν Βόνιτσαν Αμφιλοχίαν και Τρίτην από Αγρινίου δια Πάτρας. Δώσατε παρακαλώ εντολήν θέσεως. Κοζάκος».
Έγγραφο UN46/19.7.46
Χειρόγραφο τηλεγράφημα του Κοζάκου προς τον Ρόμπισεκ. Η μπροστινή όψη στα ελληνικά και η πίσω όψη στα αγγλικά: «Ανατέθηκε στον κ.Φίλιππα από το Υπουργείο, η διεύθυνση του Υγειονομικού Κέντρου Λευκάδας. Από σήμερον ενεργούμεν μαζί τακτοποίησιν εργασίας επιτροπής μας και αρχίζομεν αύριον διανομήν φαρμάκων. Λεπτομέρειες μόλις επιστρέψω».
Έγγραφο UN40/24.7.46
Χειρόγραφο τηλεγράφημα του προϊσταμένου Υγειονομικού Κέντρου Λευκάδος Μιχ.Φίλιππα προς την ΟΥΝΡΡΑ τμήμα υγιεινής Πάτρα: «Κατόπιν αιτήσεως Προέδρου Κοινότητος Χορτάτων και Δηλώσεως Ιατρού Κάτσενου ότι παρουσιάσθησαν Δεκαπέντε Κρούσματα τυφοειδούς πυρετού μετέβηκεν υμέτερον αυτοκίνητον εμβολιάσαντος διακόσια εννενήκοντα εξ άτομα stop. Παρακαλούμεν εγκρίνατε ενέργειαν και αιτιολογήσατε οδηγόν».
Έγγραφο UN44/24.7.46
Πρόκειται για την αγγλική έκδοση του εγγράφου UN40 που είδαμε παραπάνω, και παρότι δεν φέρει ημερομηνία το έχουμε χρονολογήσει στην ίδια περίοδο.
Έγγραφο UN39/26.7.46
Δακτυλογραφημένη επιστολή προς τον Νομίατρο Μιχαήλ Φίλιππα από την έδρα του Γ’ Διαμερίσματος (Πάτρα). Η αριστερή στήλη στα αγγλικά και η δεξιά στα ελληνικά: «Κύριε, συγχαίρομεν Υμάς επί τη αναλήψει των καθηκόντων ως Διευθυντού του Υγειονομικού Κέντρου Λευκάδος & είμεθα πεπεισμένοι ότι η μεταξύ Υμών & της ΟΥΝΡΑ συνεργασία θα διατηρηθή, επ’ωφελεία του πληθυσμού της νήσου.
Εγκρίνομεν την ενέργειάν σας εμβολιασμού διά κρούσματα τυφοειδούς πυρρετού εν τη Κοινότητι Χορτάτου & εστέ βέβαιοι ότι ο οδηγός θα λάβη την σχετικήν αμοιβήν διά τας εργασθείσας ώρας. Ελπίζομεν λίαν προσεχώς να δυνηθώμεν να βελτιώσωμεν τας Υγειονομικάς συνθήκας εν τη πόλει σας. Καταβάλλομεν πάσαν προσπάθειαν να εξασφαλίσωμεν φορτηγόν αυτοκίνητον διά την μεταφοράν απορριμάτων. Εάν έχετε ιδιαζούσας φύσεως ανάγκας, μη διστάζετε να επικοινωνήτε μεθ’ημών οπόταν αι αιτήσεις σας θα ληφθώσιν υπ’όψιν μετ’ευμενείας. Μετά τιμής ο Προϊστάμενος του Τμήματος ιατρός Κ.Ρόμπισεκ».
Έγγραφο UN45/26.7.46 Πρόκειται για το ίδιο ακριβώς έγγραφο UN39 που είδαμε ήδη.
Έγγραφο UN38/δίχως ημερομηνία Πρόκειται για σύντομο πλην δυσανάγνωστο χειρόγραφο σημείωμα του Ρόμπισεκ. Λόγω της θέσης του στον φάκελο, ανάμεσα σε έγγραφο της 26.7.46 και της 2.8.46 το χρονολογούμε, με κάθε επιφύλαξη, κάπου ενδιάμεσα.
Έγγραφο UN37/2.8.46
Δισέλιδο χειρόγραφο τηλεγράφημα από τον Wardell προς τον Robicek: «επιτύχαμε την έναρξη του εργοστασίου πάγου ΣΤΟΠ. Τώρα παίρνουμε πενικιλίνη αφού έχουμε καθημερινά πάγο ΣΤΟΠ. Μπορείτε να μας εφοδιάσετε με ένα ψυγείο γιατί το δικό μας έχει καταστραφεί από τους Ιταλούς ΣΤΟΠ. 4 κλινικές του G.W.R. στη Λευκάδα λειτουργούν καλά ΣΤΟΠ. Αυτή του Σπαρτοχωρίου Μεγανησίου είναι πιο δύσκολο να λειτουργήσει αλλά θα την επισκεφθούμε με τον νομίατρο το συντομότερο ΣΤΟΠ. Μπορείτε να μας αποστείλετε σετ GP1 ΣΤΟΠ. Όλες οι εργασίες βαίνουν εξαιρετικά καλά και υπάρχουν σχέδια για την ψώρα και για κλινικές ΣΤΟΠ».
Έγγραφο UN36/3.8.46
Δακτυλογραφημένο σημείωμα της UNRRA Region “C” προς τον Mr.Garrod: «Παρακαλούμε για την αποστολή στη Λευκάδα τεσσάρων σετ “G.P.”».
Έγγραφο UN35/22.8.46
Δακτυλογραφημένη επιστολή υπογεγραμμένη από τον S.H.La Fontaine (Regional Director) και τον Dr.K.Robicek (R.M.O.) προς τον αρχηγό της αποστολής (attention Colonel Wright, San.Dept.): «1. Όπως γνωρίζετε, το νησί της Λευκάδας μεταφέρθηκε στο Γ’Διαμέρισμα και μετά την πρόσφατη επίσκεψη του εκεί, ο R.M.O. (σ.σ.Robicek) αναφέρει ότι το νησί βρίσκεται σε άθλια κατάσταση ως προς τα ληφθέντα υγειονομικού χαρακτήρα μέτρα και τον έλεγχο της ελονοσίας. Έχουμε κάνει ό,τι καλύτερο προκειμένου να ληφθούν τέτοια μέτρα και παρατηρείται ήδη κάποια βελτίωση. 2. Αυτό που θα θέλαμε να δούμε είναι η εφαρμογή του προγράμματος κατά της ελονοσίας, αλλά είναι κατανοητό ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω της έδρας των Αθηνών. 3. Θα εκτιμούσαμε την συνδρομή σας».
Έγγραφο UN32/23.8.46
Επιστολή του Διευθυντή του Νοσοκομείου Λευκάδας προς την επιτροπή διανομών UNRRA στην Πάτρα: «Λαμβάνω την τιμήν να γνωρίσω υμίν ότι προ 20ημέρου αφίχθη ενταύθα εξ Αθηνών ο συμπολίτης και χειρουργός ιατρός Δημοσθένης Γράψας. Επειδή κατά την διάρκειαν της κατοχής η μετακίνησις των ασθενών ήτο εξαιρετικά δύσκολος και τα θεραπευτικά μέσα ανεπαρκή οι ασθενείς παρέμεναν άνευ εγχειρήσεων και θεραπείας. Ήδη επί τη ευκαιρία της αφίξεως του ωα άνω χειρουργού προσέτρεξαν άπαντες οι εν λόγω ασθενείς να χειρουργηθώσι. Με τα ελάχιστα μέσα τα οποία διέθετεν το Νοσοκομείον μας εχειρουργήσαμεν 54 ασθενείς (σ.σ. στην αγγλική έκδοση της επιστολής στο επόμενο έγγραφο, αναγράφεται ο αριθμός 45) παραμένουν δ’άνευ εγχειρήσεως πλέον των εκατό. Επειδή είναι απόλυτος ανάγκη να εγχειρισθούν και ούτοι οίτινες οι περισσότεροι είναι πένητες παρακαλούμεν υμάς εν τω μέτρω των δυνάμεών σας να μας προμηθεύσετε γάζες και ζωικήν χορδήν (cat-gut) εις όσον το δυνατόν μεγάλην ποσότητα διά την συνέχισιν του ως άνω φιλανθρωπικού μας έργου».
Έγγραφο UN33/23.8.46 Πρόκειται για την ίδια επιστολή στα αγγλικά.
Έγγραφο UN16/28.8.46
Χειρόγραφη επιστολή του ιατρού (Παθολόγος – Γυναικολόγος σύμφωνα και με την σφραγίδα του) Μιχαήλ Π.Φίλιππα, «προς τον αξιότιμον κ.Λαφονταίν Δ/ντή τμήματος υγιεινής Γ’ Διαμερίσματος UNRRA Πατρών» : «αξ.κ.Διευθυντά. Διά της παρούσης επιστολής μου σπεύδω να γνωρίσω υμίν ότι από σήμερον έπαυσα να διευθύνω το Δημοτικόν Νοσοκομείον Λευκάδος επειδή έτυχε να μην είμαι προσωπικώς φίλος του συμπολίτου μου υπουργού των εσωτερικών κ.Κ.Καλκάνη. Προ εμού απεπέμφθησαν όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου τα οποία υπακούοντας εις την θέλησιν του λαού της Νήσου δεν απεδέχοντο την Διαταγήν του υπουργού προς απόλυσίν μου. Απομακρυνόμενος ούτω της υπηρεσίας μου είμαι υποχρεωμένος να σας εκφράσω τας απείρους ευχαριστίας μου και την άπειρον ευγνωμοσίνην του λαού της Νήσου Λευκάδας διά την τόσον καρποφόρον συμβολήν σας εις την δημιουργίαν ενός ανεκτού Νοσοκομείου εις την πόλιν μας».
Έγγραφο UN17/28.8.46
Πρόκειται για την αγγλική μετάφραση της παραπάνω επιστολής (έγγραφο 16).
Έγγραφο UN28/28.8.46
Χειρόγραφη επιστολή δύο σελίδων του Charles Wardell προς τον Ρόμπισεκ: «Υπάρχουν πολλά επείγοντα ζητήματα Υγειονομικού ενδιαφέροντος στη Λευκάδα τα οποία και σας γνωρίζω. Το Νοσοκομείο λειτουργεί. Ένας Λευκάδιος γιατρός από την Αθήνα, ο κ.Γράψας, ήλθε εδώ για κάποιο διάστημα. Είναι χειρουργός και πραγματοποιεί επεμβάσεις από την πρώτη ημέρα που ήρθε εδώ. Μέχρι τώρα έχει πραγματοποιήσει σχεδόν 80 επεμβάσεις αυτό το μήνα, ενώ 59 εκ των ασθενών ακόμη νοσηλεύονται στο Νοσοκομείο, ενώ άλλοι 100 τον περιμένουν πριν αναχωρήσει. Υπάρχει έλλειψη σε γάζες, επιδέσμους κλπ. Ο κ.Φίλιππας σας απέστειλε επιστολή σχετικά με τα απαιτούμενα. Ανυπομονούν να λάβουν το απαιτούμενο υλικό προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ασθενείς πριν φύγει ο Γράψας. Του ζήτησα να παραμείνει στη Λευκάδα, αλλά εκτός των ιατρικών του υπηρεσιών, κατέχει σημαντική θέση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μπορείτε να μεριμνήσετε για το υλικό που ζητούν; Σχετικά με την θέση της προϊσταμένης, δεν απαιτείται κάτι ιδιαίτερο, απλά κάποια που να έχει ολοκληρώσει την εκπαίδευσή της. Το Δ.Σ. του Νοσοκομείου έχει προσλάβει μια Μικροβιολόγο, την κ.Φωτιάδη, που μόλις επέστρεψε από την Αθήνα όπου ολοκλήρωσε την πρακτική της εξάσκηση και αφού προσέφερε αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες της επί πεντάμηνο. Τώρα την έχουν προσλάβει κανονικά, αλλά οι εργασίες της είναι περιορισμένες λόγω της έλλειψης εργαστηριακού εξοπλισμού για τον οποίο παρακαλώ να φροντίσετε να αποσταλεί. Σας ενημερώνω ότι η Πέμπτη κλινική του G.W.R. (σ.σ. πρόκειται για τον οργανισμό Greek War Relief Association) λειτουργεί ήδη στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου…. Επισκέφθηκα την κλινική του G.W.R. στη Βόνιτσα που λειτουργεί καλά παρά την έλλειψη φαρμάκων. Παρακαλώ μεριμνήστε για την αποστολή των απαραίτητων ειδών. Ζητώ συγγνώμη για την αποστολή τόσων πολλών αιτημάτων. Το φαρμακείο και η κλινική ΠΙΚΠΑ είναι εντάξει, οπότε ας φροντίσουμε και για το Νοσοκομείο».
Έγγραφο UN34/29.8.46
Χειρόγραφη επιστολή του Προέδρου του Δημοτικού Νοσοκομείου Λευκάδας προς τον Ρόμπισεκ: «εις απάντησιν επί του αποσταλέντος υμετέρου τηλεγραφήματος εν σχέσει με την χορήγησιν παρά της ΟΥΝΡΑ εις το καθημάς Νοσοκομείον μικρού αριθμού αγελάδων, έχομεν την τιμήν διά του παρόντος εγγράφου, να γνωρίσωμεν υμίν ότι, η υπόθεσις αύτη μελετάται παρά της Διοικήσεως του Νοσοκομείου όσον αφορά το δυνατόν της σταυλίσεως και συντηρήσεως αυτών και λίαν προσεχώς θέλομεν απαντήσει επ’ αυτού. Επί τη ευκαιρία ταύτη διαβιβάζομεν και τας απείρους ευχαριστίας του καθ’ημάς Ιδρύματος διά το παρ’υμίν επιδειχθέν ενδιαφέρον εις το καθ’ημάς Ίδρυμα, αποβλέπον εις την βελτίωσιν της ζωής των ασθενών του Νοσοκομείου μας».
Έγγραφο UN29/1.9.46
Χειρόγραφη επιστολή του Υγ.Κέντρου Λευκάδας προς Υγειονομικό τμήμα Γ’Διαμερίσματος: «Λαμβάνω την τιμήν να αποστείλω υμίν Δελτίον υγιεινής καταστάσεως 15-31 Αυγούστου 1946». Υπογραφή Κ.Καββαδάς, ως προϊστάμενος υγειονομικού κέντρου Λευκάδας. Ακολουθεί πίνακας «δηλωθέντων κρουσμάτων λοιμωδών νόσων από 15-31 Αυγούστου 1946 στον οποίο δεν υπάρχει καμία καταχώρηση και φέρει την παρατήρηση «ουδέν εδηλώθη».
Έγγραφο UN30/3.9.46
Δακτυλογραφημένη επιστολή του Ρόμπισεκ προς το Γ’ Διαμέρισμα UNRRA: «Παρακαλώ να φροντίσετε για την αποστολή γαζών και ραμμάτων (για το ακριβές: Cat-gut and Gauze) στο Νοσοκομείο Λευκάδας».
Έγγραφο UN31/3.9.46
Πρόκειται για το ίδιο παραπάνω αίτημα του Ρόμπισεκ, σε χειρόγραφη και μάλλον πρόχειρη μορφή.
Έγγραφο UN24/4.9.46
Πρόκειται για την παραπάνω αναφερόμενη δήλωση της ιατρού Μαρίας Φωτιάδου: «Η κάτωθι υπογεγραμμένη Ιατρός-Μικροβιολόγος δηλώ υπευθύνως, ότι θέλω εργασθή εις το εργαστήριον του εν Λευκάδι Δημοτικού Νοσοκομείου και κατόπιν της υπ’αριθ.128/6.8.46 αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου του Αδελφάτου Λευκάδας διά μεν τους νοσηλευομένους εν τω Νοσοκομείω απόρους δωρεάν διά δε τους ευπόρους και τους εξωτερικούς ασθενείς επί τη καταβολή του νομίμου αντιτίμου».
Έγγραφο UN21/5.9.46
Χειρόγραφη επιστολή του Δημ.Νοσοκομείου Λευκάδας (υπογράφει ο Μ.Φίλιππας) προς το κέντρο διανομών UNRRA Πατρών – υγειονομικό τμήμα: «Λαμβάνω την τιμήν να υποβαλω κατάστασιν αναγκαιούντων φαρμάκων διά το ημέτερον Νοσοκομείον κατά τον μήνα Σεπτέμβριον και να γνωρίσω υμάς τα κάτωθι. Κατά τον παρελθόντα μήνα Αύγουστον εγχειρήσθησαν εις το ημέτερον Νοσοκομείον παρά του χειρουργού ιατρού κ.Δημοσθένους Γράψα επιμελητού του Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών υπέρ τους 150 ασθενείς. Το υπάρχον εν τω Νοσοκομείω υλικόν ως και εκείνο το οποίον αποστείλατε κατά την 19ην Ιουλίου καταναλώθη τελικώς, ήδη δε στερούμεθα επιδεσμικού και χειρουργικού υλικού και δι’ευκόλων ακόμη τραυμάτων και σχισθέντων αποστημάτων.
Παθολογικοί ασθενείς κατά το ως άνω χρονικόν διάστημα ελάχιστοι ενοσηλεύθησαν λόγω ελλείψεως υλικών αλλά και η νοσηρότης κατά την διάρκειαν του θέρους ηλαττώθη κατά πολύ έναντι προηγουμένων ετών, ίσως λόγω καλής χρήσης του εντομοκτόνου ΔΔΤ. Προς τούτον παρακαλούμεν υμάς όπως μας προμηθεύσητε με την εκ νέου αποστολήν ιδίως χειρουργικού υλικού του οποίου έχομεν απόλυτον ανάγκην και άνευ του όποιου η λειτουργία του Νοσοκομείου είναι ανέφικτος δεδομένου ότι και τα των φαρμακείων αποθέματα τα εξαντλήσαμεν τελείως διά την χρήσιν του χειρουργείου». Ακολουθεί χειρόγραφη απόδοση στα αγγλικά.
Έγγραφο UN23/9.9.46
Χειρόγραφη επιστολή του Διευθυντή του Νοσοκομείου Λευκάδας προς την επιτροπή διανομών της ΟΥΝΡΡΑ: «Έχομεν την τιμήν διά του παρόντος εγγράφου, να αποστείλωμεν υμίν συνημμένως, δήλωσιν της εργαζομένης εις το εργαστήριον του καθ’ημάς Νοσοκομείου Ιατρού Μικροβιολόγου κ.Μαρίας Φωτιάδου κατόπιν της υπ’αριθ.128/6.8.46 αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου του Νοσοκομείου και παρακαλούμεν υμάς, όπως ευαρεστούμενοι μεριμνήσητε διά την αποστολήν των εις τας υποβληθείσας υμίν ημετέρας καταστάσεις αναγραφομένων οργάνων μικροβιολογικού εργαστηρίου, ίνα χρησιμοποιούνται εις το Μικροβιολογικόν εργαστήριον του καθ’ημάς Νοσοκομείου».
Έγγραφο UN25/9.9.46
Πρόκειται για την χειρόγραφη στην αγγλική γλώσσα απόδοση των δύο προηγουμένων
Έγγραφο UN27/12.9.46
Δακτυλογραφημένη επιστολή σε δύο γλώσσες (αριστερή στήλη στα αγγλικά και δεξιά στα ελληνικά), από την Region “C” στην Πάτρα προς το Δημοτικόν Νοσοκομείον εις Λευκάδα: «Κύριοι. Επιθυμούμεν να ευχαριστήσωμεν υμάς διά το έγγραφόν σας της 9ης τρέχοντος και επειδή υπάρχει ιατρός εργαζόμενος εν τω εργαστηρίω σας ως και κατάλληλος χώρος και επίπλωσις ως τράπεζα, ιματιοθήκη και τράπεζα εργασίας, θέλομεν εφοδιάσει υμάς διά των αναγκαίων εργαλείων. Ο ημέτερος Επιθεωρητής εργαστηρίων κ.Σιγαλός θέλει επισκεφθή την νήσον σας λίαν προσεχώς μετά την ρύθμισιν του εργαστηρίου Αγρινίου. Είναι ευνόητον ότι το εργαστήριον δέον να διαθέτη ύδωρ διαρκούς ροής και νεροχυτών. Ταύτα προς γνώσιν σας ελπίζοντες ότι το παν θέλει επιτευχθή». Υπογραφή Ρόμπισεκ.
Έγγραφο UN22/16.9.46
Χειρόγραφη επιστολή του Υγειονομικού Κέντρου Λευκάδας (υπογράφει ο προϊστάμενος Καββαδάς) προς «το υγειονομικόν τμήμα Γ’Διαμερίσματος UNRRA» στην Πάτρα: «Δελτίον Νοσολογικής Κινήσεως 1-15 Σεπτεμβρίου 1946. Κατά το δεκαπενθήμερον τούτο, ουδέν λοιμώδες νόσημα εδηλώθη».
Έγγραφο UN26/16.9.46
Χειρόγραφη επιστολή του Υγ.Κέντρου Λευκάδας προς το Υγ.Τμήμα Γ’Διαμερ.UNRRA: «Εις απάντησιν του υπ’αριθ.3803 της 11.9.46 υμε ́τερου εγγράφου, λαμβάνω την τιμήν να αναφέρω ότι το Δελτίον κινήσεως του Β’ Δεκαπενθημέρου του Μηνός Αυγούστου είναι απόσπασμα των εν ταις συνταγαίς του φαρμακείου ούνρα αναγραφομένων υπό των διαφόρων ιατρών νοσημάτων. Είναι γεγονός ότι οι ιατροί όλως επιπολαίως αναγράφωσι παθήσεις προς δικαιολογίαν φαρμάκων, ενώ πράγματι πρόκειται κατά το πλείστον περί ενοχλήσεων παροδικών: ουδέν άλλο νοσηλευτικόν ίδρυμα ή ιδιώτης ιατρός μοι εδήλωσε λοιμώδες νόσημα καίτοι κατά την γνώμιν μου υπήρχον και καλά-αζάρ και ερυσίπελας ελάχιστα περιστατικά: έχετε πάντοτε υπόψει σας ότι προ τριών μόλις ημερών είχον αναλάβει τα καθήκοντα προϊσταμένου του Υγ.Κέντρου Λευκάδος, ότι στερούμαι παντός βοηθού, ακόμα δε και στέγης».
Έγγραφο UN20/21.9.46
Δακτυλογραφημένη επιστολή σε δύο γλώσσες (αριστερή στήλη στα αγγλικά και δεξιά στα ελληνικά), από την Region “C” στην Πάτρα προς τον Διευθυντή του Δημοτικού Νοσοκομείου Λευκάδος: «Κύριε, βεβαιούμεν λήψιν του από 5.5.46 υμετέρου εγγράφου και είμεθα βεβαίως λίαν ικανοποιημένοι διά το μέγεθος των εργασιών σας και την ενασχόλησίν σας μετά τόσων πολλών χειρουργικών περιπτώσεων. Προσωρινή ρύθμισις ζητήματός τινος δεν είναι τι το ικανοποιητικόν και συνεπώς λίαν ευχαρίστως ηθέλομεν πληροφορηθή την υφ’ υμών ρύθμισιν μονίμου παραμονής του χειρουργού εν τω νοσοκομείω. Θέλομεν αναμείνει μάλλον έως ότου ρυθμίσητε οριστικώς το ζήτημα, ίνα εφοδιάσωμεν υμάς διά χειρουργικού οπλισμού. Εν τω μεταξύ θα εφοδιάσωμεν υμάς διά τινων εφοδίων εξ όσων εζητήσατε». Υπογραφή Ρόμπισεκ.
Έγγραφο UN19/10.46
Πρόκειται για την επιστολή με τα αιτήματα που αναφέρει παραπάνω ο Ρόμπισεκ, η οποία δεν φέρει κάποια ημερομηνία. Συντάκτρια η Miss M.S.Salaman και παραλήπτης ο Ρόμπισεκ (RMO): «Δραστηριότητες του Νοσοκομείου: 8 ασθενείς τώρα στο Νοσοκομείο…. Οι υδραυλικές εγκαταστάσεις σε κακή κατάσταση. Η κουζίνα καθαρή, χωρίς μύγες. Οι ασθενείς εξυπηρετούνται περισσότερο από τους οικείους τους παρά από το νοσηλευτικό προσωπικό. Γενικά: η κ.Witting ήρθε στο Νοσοκομείο και έφτιαξε μια λίστα με τα απαιτούμενα. Επισυνάπτω μια λίστα με κάποια μικροαντικείμενα που χρειάζονται. Ανέφερα στον ιατρό Φίλιππα ότι πληροφορήθηκα για την ύπαρξη μιας εκπαιδευμένης νοσοκόμας στη Λευκάδα την οποία θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως προϊσταμένη. Μου είπε ότι δεν υπάρχει εκπαιδευμένη νοσηλεύτρια στο νησί και ότι η νυν προϊσταμένη είναι απλώς μια γυναίκα που επιβλέπει τα γεύματα, τα κλινοσκεπάσματα κλπ. Σχετικά με το ζήτημα της νυχτερινής νοσοκόμας, που είναι απαραίτητη σε περίπτωση σοβαρής ασθένειας, μια από τις νοσηλεύτριες της πρωινής βάρδιας, θα έπρεπε να παραμένει τις νύχτες αν δεν υπάρχει κάποιος συγγενής του ασθενούς που να μένει τη νύχτα και να καλεί το προσωπικό αν χρειαστεί. Σε ερώτημά μου για το αν υπάρχει κάποια κοπέλα που θα ενδιαφερόταν, ο κ.Φίλιππας μου είπε ότι δεν γνώριζε κάποια κοπέλα που να ενδιαφέρεται να δουλέψει νύχτα, αλλά θα έθετε το ζήτημα στην επιτροπή. Κατά τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο, πραγματοποιήθηκαν 120 επεμβάσεις από τον χειρουργό κ.Γράψα, με αποτέλεσμα να έχει ξεμείνει το Νοσοκομείο από γάζες, μαλλί κλπ. Υπάρχει κάποια συμφωνία να λαμβάνει το Νοσοκομείο φάρμακα και επιδέσμους από την UNRRA και νομίζω ότι η κ.Witting θα σας το αναφέρει. Επισκέφθηκα την αποθήκη φαρμάκων, όπου το στοκ είναι πολύ μικρό, καθώς από τον Αύγουστο δεν έχω λάβει καθόλου φάρμακα από την Πάτρα. Το πρόβλημα ίσως να εντοπίζεται στην επιτροπή, κάτι που θα το μάθω. Σε πέντε διάσπαρτες σε όλο το νησί κλινικές, οι γιατροί δεν αποστέλλουν παραγγελίες φαρμάκων σε μηνιαία βάση. Επίσκεψη των κλινικών την Δευτέρα….».
Έγγραφο UN18/17.10.46
Δακτυλογραφημένη επιστολή που φέρει άνω αριστερά την ένδειξη “UNRRA Region C”. Συντάκτης είναι ο K.Robicek (Regional Medical Officer) και παραλήπτης η Miss M.S.Salaman, (S.C.F. Lefkas). Το θέμα της επιστολής είναι το Νοσοκομείο Λευκάδας: «Σας ευχαριστώ για την ενδιαφέρουσα αναφορά σας σχετικά με το Νοσοκομείο. Φοβάμαι πως είναι ήδη αργά προκειμένου να αναλάβει η UNRRA οποιαδήποτε δράση σχετικά με το ερώτημα της νοσηλείας. Είμαστε στα αρχικά βήματα της νοσηλευτικής σχολής, αλλά η λειτουργία της θα είναι εκτός της δικαιοδοσίας μας. Έχουν αποσταλεί φάρμακα στη Λευκάδα, ενώ η λίστα με τα αντικείμενα που ζητάτε έχει εγκριθεί ήδη από εμένα και έχει διαβιβαστεί αρμοδίως. Το ερώτημά σας για διερμηνέα έχει διαβιβαστεί στον Mr.Barkey».
Έγγραφο UN15/12.11.46
Χειρόγραφη επιστολή προς τον R.M.O. (Regional Medical Officer) ιατρό Ρόμπισεκ, με θέμα το Νοσοκομείο Λευκάδας και συντάκτη την M.Seymour – Salaman (S.C.F.): «Τρίτη 12 Νοεμβρίου. 10 γυναίκες θα ξεκινήσουν εκπαίδευση ως νοσηλεύτριες. Έχει παραχωρηθεί μια αίθουσα από το Γυμνάσιο και τρεις γιατροί θα παραδίδουν μαθήματα κάθε δεύτερη μέρα. Αργότερα οι νοσηλεύτριες θα λάβουν πρακτική εξάσκηση στο Νοσοκομείο. Η κλινική στη Βασιλική είναι ανοιχτή ξανά, με τον ιατρό Κραλαμπάτο (σ.σ.: μάλλον Χαραλαμπάτο) από την Αθήνα και λειτουργεί καλά. Οι άλλες κλινικές είναι ικανοποιημένες με τον εξοπλισμό που τους έχει αποσταλεί. Ο Νομάρχης έχει προτείνει όπως οι κλινικές ενταχθούν στο Νοσοκομείο, καθώς φοβάται πως όταν αποχωρήσει η UNRRA, όλες οι κλινικές θα εξαλειφθούν. Συμφωνώ μαζί του και παρακαλώ για τις οδηγίες σας. Εξοπλισμός από την Πάτρα, έφθασε στο Νοσοκομείο την Δευτέρα 11 του μήνα. Έγινε μια αλλαγή στην επιτροπή, ο δρ.Μαλακάσης θα είναι ο Νοσοκομειακός ιατρός αντί του δρ. Φίλιππα».
Συμπεράσματα
Με την ολοκλήρωση της παρουσίασης των εγγράφων των τριών φακέλων που μας απεστάλησαν από τα United Nations Archives: α) Folder School Feeding-Lefkas- S-1374-0000-0304, β) Folder Lefkas-Hospital, PH- S-1374-0000- 0365 και γ) Folder Etolo-Akarnania-Astakos, Vonitza, Amfilohia, Nafpaktos, Thermon, Efpallion- S-1374-0000-0402, θα μπορούσαμε να επισημάνουμε εν είδη συμπεράσματος τα ακόλουθα:
1. Από το σύνολο των 88 εγγράφων, που καλύπτουν την περίοδο από 14.9.45 μέχρι 12.11.46, εξάγονται χρήσιμες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο οργανώθηκε η επιχείρηση της U.N.R.R.A. στη Λευκάδα, κατά το διάστημα αυτό. 2. Η πλειοψηφία των εγγράφων αφορά αλληλογραφία ανάμεσα στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες της εν Ελλάδι αποστολής του οργανισμού, δηλαδή α) την περιφερειακή υποδιαίρεση “D” αρχικά και “C” (Πάτρα) ακολούθως, στην οποία είχε ενταχθεί και η Λευκάδα, β) τους τοπικούς αξιωματούχους της αποστολής και γ) τους τοπικούς εμπλεκόμενους φορείς, επιτροπές, ιατρούς και διοίκηση του Δημοτικού Νοσοκομείου. 3. Οι πληροφορίες θα μπορούσαν να ενταχθούν πρόχειρα στις παρακάτω θεματικές κατηγορίες:
• Δημογραφικά δεδομένα (πληθυσμός ανά κοινότητα)
• Υγειονομικού χαρακτήρα (ποσοστό εξάπλωσης νοσημάτων)
• Πολιτικού και κομματικού χαρακτήρα (μέσα βέβαια από την οπτική των αξιωματούχων του οργανισμού)
• Τρόπος λειτουργία και υπάρχουσα κατάσταση του νοσοκομείου εκείνη την περίοδο. Πρόκειται για μια περίοδο της ιστορίας του Νοσοκομείου Λευκάδας, την οποία εγώ τουλάχιστον δεν γνώριζα. Από τα λίγα πράγματα που είχα διαβάσει, με κυριότερες πηγές μου την ιστοσελίδα του νοσοκομείου και κάποιες αναρτήσεις σε τοπικές ηλεκτρονικές εφημερίδες (π.χ. το δημοσίευμα στην σελίδα Kolivas.de της 18.1.18), γνώριζα για την περίοδο που αποκαλείτο «σπιτάλιον», ή αργότερα «Αδελφάτον» και στη συνέχεια όταν από το 1953 με βασιλικό διάταγμα αποκτά την επίσημη νομιμοποίησή του ή και ακόμη πιο πρόσφατα, το 1986 οπότε και έλαβε τον χαρακτήρα του Νομαρχιακού. Στα έγγραφα που μελετήσαμε μάθαμε και για την περίοδο που ήταν «Δημοτικό».
• Καταγραφή του υπάρχοντος δικτύου ύδρευσης και προτάσεις για την βελτίωσή του.
Παρά την άριστη συνεργασία μας με τα αρχεία και την αναμφισβήτητα θετική και άμεση ανταπόκρισή τους, δεν μπορούμε μετά βεβαιότητας να αποκλείσουμε την πιθανότητα ύπαρξης και άλλων φακέλων που να έχουν ενδιαφέρον για την περιοχή της Λευκάδας, ξεκινώντας από όσους αφορούν γενικότερα τον τομέα “C” με έδρα την Πάτρα, όπου είμαστε βέβαιοι πως θα υπάρχουν ίσως και ακόμη πιο ενδιαφέροντα στοιχεία. Η δική μας ερασιτεχνική προσέγγιση προέκυψε ούτως ή άλλως εντελώς τυχαία, μέσα από την μελέτη των φακέλων που αφορούν το νησί της Μήλου, όπου εστιάζεται κατά κύριο λόγο ο ερευνητικός μας προσανατολισμός. Μια πιο προσεκτική έρευνα των αρχείων, είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι θα μπορούσε να αποφέρει και άλλους καρπούς, ίσως ακόμη και φωτογραφικό υλικό, ή και πληροφορίες σχετικά με τις διανομές αγαθών και χρηματικών βοηθημάτων. Αυτό εναπόκειται στους ερευνητές της λευκαδίτικης ιστορίας, οι οποίοι γνωρίζοντας περισσότερες λεπτομέρειες γύρω από το ιστορικό υπόβαθρο της εποχής, θα έχουν και την δυνατότητα συνδυαστικών παρατηρήσεων και συσχετισμών, κάτι που εμείς δεν επιχειρήσαμε, προκειμένου να μην αδικήσουμε αφενός την σπουδαιότητα του πρωτογενούς υλικού που παρουσιάσαμε, αλλά και να μην ρισκάρουμε την διάπραξη κάποιας ιστορικής ανακρίβειας για μια εποχή που ούτως ή άλλως ήταν ένα ιδιαίτερο και σίγουρα όχι ευχάριστο κεφάλαιο της τοπικής ιστορίας. Παρά την όσο το δυνατόν προσεκτικότερη προσέγγιση των κειμένων, υπάρχουν σημεία δυσανάγνωστα (αναφέρονται κατά περίπτωση) στα αγγλόφωνα κυρίως χειρόγραφα, αλλά και κάποια ελληνικά χειρόγραφα που ίσως να μην καταφέραμε να αποδώσουμε με την ακρίβεια που θα επιθυμούσαμε, τόσο σε ορθογραφικό επίπεδο, όσο και ως προς την ορθή μεταφορά κυρίως των αντωνυμιών και των άρθρων. Αν τελικά καταφέρουμε στο μέλλον να τελειοποιήσουμε την απόδοση αλλά και να συγκεντρώσουμε επιπλέον στοιχεία, θα τα παρουσιάσουμε επανερχόμενοι. Για τα έγγραφα που περιέχονται στους φακέλους που μελετήσαμε και που αφορούν περιοχές της Αιτωλοακαρνανίας, θα ακολουθήσει σχετική αναφορά από την Αμφικτιονία Ακαρνάνων.
Ευχαριστούμε θερμά την κ. Amanda Leinberger (Information Management Officer / Reference Archivist United Nations Archives and Records Management Section) για την ανεκτίμητη συνδρομή της ως προς την ψηφιοποίηση και αποστολή του προς μελέτη υλικού.
Νικήτας Ψαθάς
Οκτώβριος 2018
Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ UNRRA ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ. ΜΕΛΕΤΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ (United Nations Archives)
Πέμπτο μέρος – το τοπικό αρχείο
Νικήτας Κ.Ψαθάς
Από την πρώτη σελίδα του πρωτοκόλλου αλληλογραφίας 24.3.45-8.8.45
Μετά την επίσκεψή μας στα Γ.Α.Κ. Νομού Λευκάδας, προέκυψαν ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις γύρω από τα θέματα που θίχτηκαν μέσα από την μελέτη του αρχειακού υλικού που παρουσιάσαμε σε τέσσερα συνολικά μέρη, γύρω από την δράση του Οργανισμού της U.N.R.R.A. Από μια πρώτη ματιά, θα λέγαμε ότι αξίζει τον κόπο μια πιο προσεκτική προσέγγιση του ζητήματος, σε επιβεβαίωση όσων τονίσαμε στις παρατηρήσεις του τέταρτου μέρους. Ας δούμε λοιπόν κάποια από αυτά τα στοιχεία.
• Στο έγγραφο με αριθμό UN63/28.5.46, ο συντάκτης Ανδρέας Κοζάκος, μας δίνει μεταξύ άλλων την πληροφορία σχετικά με την χήρα του ιατρού Μιχ.Μελά και την πρότασή του περί της πρόσληψής της ως προϊσταμένης αδελφής στο Δημοτικό Νοσοκομείο. Πρόκειται για την Σοφία Μελά, για την οποία βρίσκονται καταχωρημένες στο «Πρωτόκολλον Αλληλογραφίας του Δημοτικού Νοσοκομείου Λευκάδος αρχόμενον από 9 Αυγούστου 1945»1 οι εγγραφές με α/α 297 και 298. Η μεν πρώτη είναι «αίτησις της Σοφίας Μ.Μελά συζύγου του Δ/ντού Ιατρού Ν/μείου» με ημερομηνία 21/8/45: «υποβάλλει αίτησιν μετά πιστοποιητικού ίνα διαβιβάσωμεν ταύτα προς το Υπουργείον Εσωτερικών διά το Ελεγκτικόν Συνέδριον διά την έκδοσιν αποφάσεως συνταξιοδοτήσεως εκ του Νοσοκομείου». Η δεύτερη αφορά έγγραφο του Προέδρου του Αδελφάτου: «υποβάλλομεν πιστοποιητικά συνταξιοδοτήσεως Σοφίας χήρας Μιχαήλ Μελά, τέως Δ/ντού Ιατρού Νοσοκομείου Μιχαήλ Μελά». Το έγγραφο απευθύνεται προς το Υπουργείον Εσωτερικών Δ/νσιν Τοπ. Αυτοδιοικήσεως Αθήνα. Για τον ιατρό Μιχ.Μελά διαβάζουμε αντίστοιχα στο «Πρωτόκολλον Αλληλογραφίας του Ιδρύματος του Δημοτικού Νοσοκομείου Λευκάδος αρχόμενον από της 24ης Μαρτίου 1945 και λήξαν την 8 Αυγούστου 1945»2: Α.Π.272/8.8.45 έγγραφο του Προέδρου του Αδελφάτου προς την Σοφία Μ.Μελά: «εχορηγήθη πιστοποιητικόν εμφαίνον ότι η σύζυγος της έναντι Μιχαήλ Μελάς Ιατρός, εδιωρίσθη παρά του Αδελφάτου Ιατρός – Δ/ντής του Νοσοκομείου….και υπ’αύξ.αριθμόν διορισμού 188/31.10.1933, υπηρετήσας μέχρι της 3-5-44 τακτικώς εν τω Ν/μείω ότε κατά τας 4-5-45 συλληφθής παρ’ανταρτικών ομάδων, μεταβαίνων εις Ήπειρον εφονεύθη». Αργότερα και με αρ.πρωτ. 299/24.5.46, βρίσκουμε αίτηση της «Σοφίας χήρας Μιχαήλ Μελλά κατοίκου Λευκάδος»: «Αιτείται τον διορισμόν της εν τω Νοσοκομείω ως ΠροΙσταμένη Νοσοκόμος (Διευθύντρια) κεκτημένη τα προς τούτο προσόντα». Το έγγραφο ξεχρεώνεται αυθημερόν με την ένδειξη «Συμβούλιον».
• Σε πολλά από τα έγγραφα του αρχείου του U.N.Archives αναφέρεται όπως είδαμε το όνομα του διευθυντή του νοσοκομείου ιατρού Μ.Φίλιππα, για τον οποίο η με α.π. 467/4.11.45 καταχώρηση στο βιβλίο πρωτοκόλλου3 αναφέρει: «Γνωρίζομεν ότι διά της υπ’αριθ.3/10.9.45 αποφάσεως της Εκτελεστικής Επιτροπής του Νοσοκομείου εγκριθείσης διά της υπ’αριθ.9997/1945 εγκριτικής διαταγής του κ.Νομάρχου Πρεβέζης διωρίσθη Ιατρός-Διευθυντής του Νοσοκομείου, επί τη εν τω Προϋ/σμώ αναγεγραμμένη μισθοδοσία και εκάστοτε καθοριζομένη παρά των κ.κ.υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών και ειδοποιούμεν όπως προσέλθη και αναλάβη τα καθήκοντά του».
• Σχετικά με την δράση της U.N.R.R.A. διαβάζουμε τις εγγραφές στα παραπάνω βιβλία πρωτοκόλλου:
1. Α.π. 81/18.4.45 (εξερχόμενο). Επιστολή του Διευθυντή και ιατρού του Νοσοκομείου προς «Διοίκησιν Ούνρας Πρεβέζης»: «Παρακαλούμεν όπως μας αποστείλει όσα εκ των εν τω εγγράφω μας αναφερομένων φαρμάκων διά την χρησιμοποίησίν των εις το Νοσοκομείον και εις το Λαϊκόν ιατρείον και φαρμακείον». 2. Α.π. 204/5.7.45 (εξερχόμενο). Επιστολή του Διευθυντή και ιατρού του Νοσοκομείου προς την «επιτροπήν διανομής ιματισμού ΟΥΝΡΑ»: «διαβιβάζομεν ονομαστικάς καταστάσεις των νόθων και ασθενών απόρων του Νοσοκομείου και παρακαλούμεν όπως μεριμνήση και συμπεριληφθούν οι εν ταις καταστάσεσι αναφερόμενοι εις την προσεχή διανομήν ιματισμού ΟΥΝΡΑΣ». 3. Α.π. 256/12.7.45 (εισερχόμενο) από το Υπουργείο Υγιεινής και Προνοίας που : «κοινοποιεί εν αντιγράφω την υπ’αριθμ. 2172/4.7.45 εγκύκλιον του Υπουργείου Εφοδιασμού και παρακαλεί όπως αποστείλωμεν το ταχύτερον εις την Υπηρεσίαν Εφοδίων Εξωτερικού (Σοφοκλέους 2) τα εν αυτή αιτούμενα στοιχεία». Το έγγραφο ξεχρεώνεται την 28.7.45, με την απάντηση προς την παραπάνω υπηρεσία εφοδίων εξωτερικού: «αναφέρομεν ότι ουδέν εκ των εν τη εγκυκλίω αναφερομένων εφοδίων των ΕΜ-ΕΛ και ΟΥΝΡΑέχει λάβει το ημέτερον Νοσοκομείον και έχει κάμει χρήσιν τούτων». 4. Α.π. 512/21.11.45 (εξερχόμενο), επιστολή του Διευθυντή-Ιατρού του Νοσοκομείου προς την Κεντρικήν Υποεπιτροπήν ιατρικών εφοδίων Πρεβέζης: «παρακαλούμεν όπως μας αποστείλη τα υπάρχοντα διά τας ανάγκας του Νοσοκομείου τρόφιμα ως μας ανεκοίνωσε η Αμερικανής Αντιπρόσωπος της ΟΥΝΡΑ ήτοι μουρουνέλαιον, όρυζα, ζάχαρι, γάλα εις κυτία, ενδύματα βρεφικά». 5. Α.π. 576/30.12.45 (εξερχόμενο), επιστολή του προέδρου του Αδελφάτου προς την Υποεπιτροπήν διανομών τροφίμων ΟΥΝΡΑ: «παρακαλούμεν όπως χορηγήσει αρκετήν ποσότητα σίτου προς διατροφήν των ασθενών του Νοσοκομείου, κατόπιν του σταματήματος των αρτοποιείων όπως παρασκευάζουν άρτον διά το Νοσοκομείον, καθώς (δυσανάγνωστο) και άλλα είδη τροφίμων άτινα σπανίζουν εν τη αγορά μας». 6. Α.π. 343/13.6.46 (εξερχόμενο) επιστολή του Διευθυντή Νοσοκομείου προς «Γ’ Διαμέρισμα διανομών εφοδίων εκ του εξωτερικού τμ.Δημ.Υγείας Πάτρας»: «υποβάλλει συμπληρωμένην την υποβληθείσαν κατάστασιν φαρμακευτικού και Νοσοκομειακού υλικού μετά σχετικών επεξηγήσεων». 7. Α.π. 346/14.6.46 (εξερχόμενο) έγγραφο του Διευθυντή Νοσοκομείου «προς το Γ’ Διαμέρισμα Διανομών Εφοδίων εκ του εξωτερικού ΟΥΝΡΑ Πάτρας»: «απαντώντας επί του υπ’αριθ. 2648/3.6.46 εγγράφου υποβάλλομεν κατάστασιν των αναγκαιούντων οργάνων και συσκευών καθώς και των χρωστικών και αντιδραστηρίων διά τον καταρτισμόν και λειτουργίαν εν τω Νοσοκομείω μας Μικροβιολογικού εργαστηρίου». Πρόκειται ακριβώς για το έγγραφο με αριθμό UN66/14.6.46 που παραθέσαμε από το αρχείο των Ην.Εθνών στα προηγούμενα μέρη της μελέτης, ενώ το έγγραφο που μνημονεύει και στο οποίο απαντά, είναι το UN71/3.6.46, το οποίο συναντάμε στο βιβλίο πρωτοκόλλου του Νοσοκομείο με α.π.339/3.6.46: αποστολέας το Γ’ Διαμέρισμα UNRRA Πατρών με θέμα «περί υποβολής πίνακος αναγκαιούντος εργαστηριακού υλικού διά μικροβιολογικόν εργαστήριον». Σε αυτό το σημείο, η μελέτη των εγγράφων των U.N.Archives συναντά τα έγγραφα που απόκεινται στα Γ.Α.Κ. Λευκάδας. 8. Α.π. 347/14.6.46 (εξερχόμενο). Πρόκειται για το ίδιο με το προηγούμενο έγγραφο, το οποίο
κοινοποιείται «στο Αρχηγείον της εν Ελλάδι Αποστολής UNRRA Αθήνας».
Σταχυολογώντας τα βιβλία πρωτοκόλλου καταγράφουμε επίσης κάποια σημεία:
• Εξερχόμενο έγγραφο με α.π.44/23.3.45. Επιστολή του Ιατρού-Διευθυντή του Νοσοκομείου προς τον Άγγλο Στρατιωτικό Διοικητή: «αναφέρομεν τας ελλείψεις του Νοσοκομείου από απόψεως ειδών ιματισμού, μαγειρικών σκευών, εσωρρούχων, νοσοκομειακών ειδών και υγειονομικού και φαρμακευτικού υλικού».
• Εξερχόμενο έγγραφο με α.π.406/10.10.45. Επιστολή του Προέδρου του Αδελφάτου προς την υγειονομική επιτροπή Λευκάδας: «διαβιβάζομεν κατάστασιν εμφαίνουσαν τα είδη των οποίων έχει ανάγκην το Νοσοκομείον ως και νοσοκομειακού και νοσηλευτικού υλικού και παρακαλούμεν όπως διαβιβάση ταύτην εις την κοινήν Επιτροπήν διαθέσεως Ιατρικών Εφοδίων Πρεβέζης».
• Εξερχόμενο έγγραφο με α.π.420/15.10.45. Επιστολή του Προέδρου του Αδελφάτου προς την Διεύθυνση του Εθνικού τυπογραφείου: «παρακαλούμεν όπως αποστείλει ημίν τα υπ’αριθ. 82/1944, 121/1944, 153/1944 και 79/1944 φύλλα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως δι’ ων περιλαμβάνεται επί της διοικήσεως και λειτουργίας του Νοσοκομείου». Το Νομοθετικό Διάταγμα το οποίο προέβλεπε τον τρόπο λειτουργίας των Δημοτικών και Κοινοτικών Αγαθοεργών Ιδρυμάτων, ήταν το 1467 του 1942 (ΦΕΚ 164/30.6.42). το πρώτο από τα παραπάνω αναφερόμενα ΦΕΚ (82/13.4.44) αφορά το Νόμο 1366 «περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του υπ’αριθ.1467 Ν.Δ/τος περί των Δημοτικών και Κοινοτικών Αγαθοεργών Ιδρυμάτων». Το 121/8.6.44 αποτελεί την κωδικοποίηση «εις ενιαίον κείμενον νόμου των περί των Δημοτικών και Κοινοτικών Αγαθοεργών Ιδρυμάτων ισχυουσών διατάξεων». Το 153/28.7.44 περιλαμβάνει Κανονιστικό Διάταγμα «περί θέσεως εν ισχύϊ του υπ’αριθ.1467/1942 Ν.Δ. επί των Αγαθοεργών Ιδρυμάτων των νήσων Κερκύρας και Λευκάδος». Σύμφωνα με το δεύτερο άρθρο του διατάγματος, «τίθενται εν ισχύϊ από 1ης Οκτωβρίου 1944, ως προς το Νοσοκομείον και Ορφανοτροφείον Λευκάδος, άπασαι αι διατάξεις του Ν.Δ.1467, ως αύται ισχύουσιν εκάστοτε». Ως προς το τελευταίο παραπάνω αναφερόμενο ΦΕΚ, το 79/8.4.44, πρόκειται για το Κανονιστικό Διάταγμα «περί των όρων προσλήψεως του επιστημονικού προσωπικού των Δημοτικών και Κοινοτικών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων». Τελικά, με το άρθρο 7 του Νομοθετικού Διαταγματος 2592/53 (ΦΕΚ 254/18.9.53), δόθηκε η δυνατότητα υπαγωγής διά Βασιλικού Διατάγματος «εκδιδομένου προτάσει του Υπουργού Κοινωνικής Προνοίας και στα Δημοτικά και Κοινοτικά Νοσηλευτικά ιδρύματα, μετά από απόφαση των Διοικητικών Συμβουλίων ή Αδελφάτων αυτών».
• Εξερχόμενα έγγραφα με α.π.132/23.2.46 και 133/23.2.46. Επιστολή του Προέδρου του Αδελφάτου προς τον Διαμερισματάρχη Δ’ Διαμερίσματος Ιατρικών Εφοδίων στα Ιωάννινα (το πρώτο) και προς τον Διευθυντή του Υγειονομικού Κέντρου Πρέβεζας (το δεύτερο): «αποστέλλομεν κατάστασιν εμφαίνουσαν τα απαραίτητα υλικά διά την κανονικήν λειτουργίαν του Νοσοκομείου».
• Εγγραφή στο βιβλίο Πρωτοκόλλου με αριθμό 238/18.4.46. Εισερχόμενο έγγραφο (325/10.4.46) του Νομάρχη Λευκάδας: «παρακαλεί όπως εκ της υπαρχούσης εις την υπηρεσίαν μας κινίνης χορηγήσωμεν εις την Εφορευτικήν Επιτροπήν του Σχολείου Φρυνίου ανάλογον ποσότητα διά τους μαθητάς τούτου». Σε απάντηση του εγγράφου, χορηγήθηκε το εξής: «αναφέρομεν ότι το Νοσοκομείον παρέλαβεν οκτώ χιλιάδας δισκία κινίνης προ ενός έτους άτινα διετέθησαν κατά τας οδηγίας του Υγειονομικού Κέντρου Πρεβέζης. Δυνάμεθα όμως να χορηγήσωμεν κατόπιν συνταγών Ιατρών εις οιουσδήποτε ασθενείς άλλα ανθελονοσιακά φάρμακα. Η διά των διδασκάλων χορήγησις τοιούτων φαρμάκων εγκυμονεί κινδύνους δηλητηριάσεως εκ κακής διαθέσεως και συνεπώς η διά του τρόπου τούτου χορήγησις καθίσταται αδύνατος».
• Εγγραφή στο βιβλίο Πρωτοκόλλου με αριθμό 289/14.5.46. Εισερχόμενο έγγραφο (928/8.5.46) του Νομάρχη Λευκάδος, με το οποίο «συγκροτεί παρά τη έδρα της περιφερείας του Επιθεωρητού Στοιχ. Εκπαιδεύσεως πρωτοβάθμιον υγειονομικήν επιτροπήν αποτελουμένην εκ του Διευθυντού του υγειονομικού κέντρου Λευκάδος ή νομίμου αυτού αναπληρωτού ως προέδρου ελλείποντος του σχολιάτρου, 2) του Διευθυντού του ενταύθα Δημοτικού Νοσοκομείου και 3) του ιατρού Ξενοφώντος Μαλακάση».
• Α.π. 290/14.5.46. Εισερχόμενο έγγραφο (4527/44/2.5.46) από την υπηρεσία εφοδιασμού Γ’Διαμερίσματος η οποία «γνωρίζει ότι διά της υπ’αριθ. 2396 διατακτικής εχορηγήθησαν 900 οκάδες πατάτες ήτοι λίτρες 2540 η χορήγησις αύτη είναι έκτακτος και αφορά τα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, διά το Νοσοκομείον Λευκάδος τρόφιμοι 35, προσωπικόν 5, τιμή πατάτας δραχμάς 1000 κατ’οκάν».
• Είδαμε επίσης στο έγγραφο UN88/16.3.46, κάποιες πληροφορίες σχετικά με το ακτινολογικό μηχάνημα που είχαν δωρίσει στο Νοσοκομείο οι «Ελληνοαμερικανοί της Λευκάδας», μάρκας General Electric. Σε σχετική εγγραφή στο βιβλίο πρωτοκόλλου, διαβάζουμε σχετικά: α.π.183/12.3.46 (εισερχόμενο έγγραφο της 4.3.46) επιστολή του Ευσταθίου Κοιμήση: «γνωρίζει ότι την General Electric (Victor) ανέλαβεν η Ελληνική Ηλεκτρική και Ραδιοφωνική εταιρεία οδός Παπαρηγοπούλου 9 και διά πάσαν σχετικήν πληροφορίαν εις το εξής να γράφωμεν εις την ανωτέρω διεύθυνσιν επειδή αφίχθη και είναι εκεί ταξειδιώτης της General συνιστά να επισπεύσωμεν αμέσως και έλθωμεν εις επαφήν».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η απάντηση προς την «Διεύθυνσιν της Ελληνικής Ηλεκτρικής και Ραδιοφωνικής εταιρείας»: «γνωρίζομεν ότι από του έτους 1938 υπάρχει εις το Νοσοκομείον Ακτινολογικό μηχάνημα το οποίον απέστηλεν ο εν Αμερικής Σύλλογος των Λευκαδίων Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και πληροφορηθέντες πως ευρίσκεται ταξειδιώτης της General παρακαλούμεν όπως θέσητε υπόψν τον αναφερόμενον τύπον τούτου και μας αποστείλη τας εντύπους οδηγίας ίνα θέσωμεν τούτο εις λειτουργίαν». Παρακάτω, και με α.π.206/26.3.46 βρίσκουμε την από 21.3.46 σχετική ανταπόκριση της Ελληνικής Ηλεκτρικής και Ραδιοφωνικής εταιρείας Αθηνών: «απαντά επί του υπ’αριθ.183/12.3.46 εγγράφου μας γνωρίζουσα ότι ο εκπρόσωπος της εταιρίας General Electric ανεχώρησεν εξ Ελλάδος και ότι η εταιρία καταρτίζει συνεργείον εγκαταστάσεων παρακολουθήσεως και επισκευής των ιατρικών μηχανημάτων».
Η έρευνα βέβαια οφείλει να συνεχιστεί, αφού το θέμα είναι αρκετά ενδιαφέρον, με την δέσμευση της δημοσίευσης κάθε νέου στοιχείου που προκύπτει.
1) ΓΑΚ Ν.Λευκάδας
2) ΓΑΚ Ν.Λευκάδας
3) ΓΑΚ Ν.Λευκάδας
Διαβάστε το Α’ Μέρος [ΕΔΩ].
Διαβάστε το Β’ Μέρος [ΕΔΩ].
Διαβάστε το Γ’ Μέρος [ΕΔΩ]