Συνέντευξη στη Μαρίνα Ριζογιάννη rizogianni@pelop.gr
Παλιός γνώριμος στους αναγνώστες της «Π», και από τους πιο αγαπητούς συναδέλφους στο χώρο μας με εύστοχο, μελετημένο και ξεκάθαρο λόγο, ο δημοσιογράφος Ζώης Μαρίνος εγκαταστάθηκε τα τελευταία χρόνια στο Μόντρεαλ του Καναδά. Επέστρεψε στην Πάτρα στα τέλη του καλοκαιριού. Με θητεία στην ομογενειακή εφημερίδα «Εθνικός Κήρυκας Νέας Υόρκης», ως ανταποκριτής Καναδά και στο ελληνόφωνο ραδιόφωνο Greek Vision Radio, πέρασε αυτή τη φορά στη θέση του συνεντευξιαζόμενου. Τον ρωτήσαμε για την εμπειρία της Βόρειας Αμερικής, για τις εκεί εργασιακές σχέσεις, για τον καθημερινό τρόπο ζωής αλλά και για το πώς ένα αποστασιοποιημένο μάτι βλέπει την σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα και την ελπίδα επανόδου σε τροχιά ανάκαμψης.
Είσαι ανάμεσα στους Ελληνες που η κρίση τους ανάγκασε να βγουν εκτός Ελλάδας. Αναζήτησες την τύχη σου στον Καναδά. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία; Αν και δεν ήταν η πρώτη φορά που επέλεγα να ζήσω στο εξωτερικό, ομολογώ ότι ο Καναδάς ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Πίσω απ' τα τετριμμένα, αυτά που όλοι ξέρουμε για την οργάνωση, την ασφάλεια, το ισχυρό κοινωνικό κράτος, τους ανοικτούς ορίζοντες αυτής της αχανούς χώρας, εκείνο που μπορώ να ξεχωρίσω ήταν η ευγένεια των ανθρώπων. Υπάρχει ένα αστείο που λέει ότι αν σ' έναν Καναδό ανοίξεις μια πόρτα, θα τρέξει να σού ανοίξει την επόμενη. Ευγένεια και σεβασμός. Σεβασμός του κράτους προς τον πολίτη, του πολίτη προς τον πολίτη, του πολίτη προς το κράτος. Και λίγο πιο δίπλα, η εξαιρετικά διαδεδομένη ιδέα του εθελοντισμού και η με κάθε θυσία προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. Υπ' αυτή την έννοια, όντως είναι μια διδακτική εμπειρία να ζεις σ' ένα τέτοιο κράτος. Φυσικά, μηδέν ξενοφοβία, κανενός είδους διάκριση στους μετανάστες. Εργο του πατέρα Τρουντό αυτό. Εννοώ του πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού Τζαστίν Τρουντό ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου στο Μόντρεαλ κρατά μια ελληνική σημαία και παρακολουθεί απ' την εξέδρα των επισήμων την παρέλαση των ελληνικών σχολείων, στην περιοχή του Παρκ Εξτένσιον. Ποιες ήταν οι εργασιακές συνθήκες που βρήκες; Το ρωτάω αυτό διότι έχουμε μία τάση στη χώρα μας να εξιδανικεύουμε το εργασιακό περιβάλλον του εξωτερικού και ιδιαίτερα στην εποχή μας που τα πράγματα έχουν δυσκολέψει στην Ελλάδα. Μην φανταστεί κανείς ότι βρέχει δολάρια στο εξωτερικό. Ούτε ότι υπάρχει κάπου κρυμμένος κάποιος εργασιακός παράδεισος. Εν τούτοις, όταν η ανεργία – για να μιλήσω για την επαρχία του Κεμπέκ- είναι στο 5,6% οι ευκαιρίες είναι ασφαλώς πολλαπλάσιες απ' την Ελλάδα αλλά και από πολλές χώρες της Ευρώπης. Και οι αμοιβές καθορισμένες, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στις κατώτατες αποδοχές. Για το Μόντρεαλ η κατώτατη αμοιβή σήμερα είναι 12 καναδικά δολάρια την ώρα. Οχι πολλά, αναλογικά με το κόστος ζωής, αρκετά όμως ώστε να ζήσεις αξιοπρεπώς. Υπάρχουν κι εκεί οι ελαστικές σχέσεις εργασίας, υπάρχει όμως και αξιοκρατία. Ο έχων τα προσόντα και την ευθύνη απέναντι στην δουλειά του θα σταδιοδρομήσει. Ο λιγότερο εργατικός θα μείνει στάσιμος. Το επίπεδο διαβίωσης σου έδινε τη δυνατότητα να απολαμβάνεις πράγματα που ήθελες για σένα και την οικογένειά σου; Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα… Οπως στις περισσότερες χώρες της δύσης η ζωή είναι δομημένη πάνω στη δουλειά. Δεν έχεις τις διεξόδους που έχεις στην Ελλάδα. Τους φίλους, τις παρέες, αυτό το καφεδάκι στα πεταχτά ή το χαλαρό ποτό το βράδυ. Ισοφαρίζεις, κάπως, με την ανήσυχη πολιτιστική ζωή, τις νέες ιδέες και τα ρεύματα στις Τέχνες, στις Επιστήμες και στα Γράμματα. Αλλά ο παρονομαστής είναι αυτό που πολλές φορές λέω, χαριτολογώντας, στους Καναδούς φίλους μου, μια ζωή μοναστική… Κυρίως τον χειμώνα. Ολο το διάστημα που βρισκόσουν στον Καναδά σου έλειπε η Ελλάδα και ποιες ήταν οι σκέψεις που έκανες; Σ' όλους τους Ελληνες που ζουν στο εξωτερικό λείπει η Ελλάδα. Ακόμα και σε εκείνους που δεν το παραδέχονται. Σ' όλους τους μετανάστες, ανεξαρτήτως εθνικότητας, λείπει η πατρίδα τους. Δεν είναι μελοδραματισμός, είναι η πραγματικότητα. Οσες γέφυρες κι αν χτίσει η τεχνολογία, τα πρόσωπα και οι τόποι παραμένουν μακριά. Εχω γνωρίσει Πατρινούς με ζωή εξήντα χρόνων στο Μόντρεαλ που μπορούν να σου μιλούν με τις ώρες για τα παιδικά τους χρόνια στα Ψηλαλώνια ή στα Προσφυγικά. Νόστος, δηλαδή. Χαριτωμένη εικόνα. Οταν, όμως, βλέπουν την σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα εξοργίζονται. Ισως εξοργίζονται περισσότερο απ' τους εξ Ελλάδος Ελληνες. Να ένας ακόμα όρος που έμαθα να χρησιμοποιώ στον Καναδά… Ποιες προϋποθέσεις θα σε έκαναν ν' αποφασίσεις την μόνιμη παραμονή σου στην Πάτρα; Πολλές και καμία… Αλλά για να μην θεωρήσετε ότι θέλω ν' αποφύγω την ερώτηση θα σας πω ότι αν στην Πάτρα είχαμε όλοι μας μια κάπως πιο οξυμμένη αντίληψη για τον δημόσιο χώρο, αν θεωρούσαμε τον δρόμο, την πλατεία, το πεζοδρόμιο, την συμπεριφορά μας προς τους δίπλα ως πραγματική προέκταση του σπιτιού μας, αυτή η όμορφη πόλη θα ήταν πολύ ομορφότερη. Ξέρετε, όταν μιλάμε για προϋποθέσεις συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει στις προϋποθέσεις που άλλοι πρέπει να εξασφαλίσουν για εμάς. Σπανίως σκεφτόμαστε τη δική μας, ατομική ευθύνη. Ευτυχώς, υπάρχουν στην πόλη νησίδες, ομάδες, πρόσωπα που εκπέμπουν αισιοδοξία και δημιουργική πνοή. Σ' όλους τους χώρους. Εν τούτοις, για να πατήσουμε και λίγο στη γη, πριν απ' όλα αυτά υπάρχει η ζωτική παράμετρος του δικαιώματος στην εργασία. Οχι με όρους μεροκάματου αλλά με την λογική ότι η δουλειά μου είναι το περιβάλλον που θέλω ν' ανήκω και μού δίνει ισορροπία και προοπτική. Εχοντας ζήσει μακριά από τη χώρα για κάποιους μήνες και παρακολουθώντας πιο ψύχραιμα και αποστασιοποιημένα τις εξελίξεις πιστεύεις ότι υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης; Αλίμονο αν δεν υπήρχε. Και δεν μιλώ με όρους στενά πολιτικούς. Εξακολουθώ να λέω αυτό που μ' εμμονικό τρόπο υποστήριζα και τον καιρό που η «Πελοπόννησος» φιλοξενούσε στις σελίδες της τα κείμενα μου. Οτι, δηλαδή, ο καθένας εξ ημών θα βγει μόνος του απ' την κρίση. Δεν τρέφω αυταπάτες ότι κάποια μέρα ένας θεόπεμπτος πολιτικός θα πατήσει ένα κουμπί και θα εξαφανιστούν ως δια μαγείας τα δεινά μας. Ο πολιτικός μπορεί να διαμορφώσει ένα καλύτερο περιβάλλον, να φροντίσει ώστε παθογένειες που κυριαρχούν στην καθημερινότητα μας να λειανθούν, αλλά έως εκεί. Μην παρεξηγηθώ, δεν έχω χάσει την πίστη μου στις συλλογικότητες, ούτε στις κατακτήσεις που οργανωμένα μπορεί να πετύχει μια κοινωνία. Αλλά, το «καθένας μόνος του έξω απ' την κρίση», έχει το νόημα ότι δεν μπορούμε να στεκόμαστε στην αδράνεια και να περιμένουμε την όποια πολιτική τάξη να μεριμνήσει για το μέλλον μας. Πρέπει να δούμε τι δυνάμεις έχουμε μέσα μας και να τις ενεργοποιήσουμε.
*Από την Έντυπη Έκδοση- Φύλλο 18ης Νοεμβρίου 2018