Η Γιώτα Κολλιοπούλου – Κωνσταντοπούλου είναι σήμερα 86 ετών. Ως επί χρόνια πρόεδρος της Ενωσης Καλαβρυτινών Πάτρας αλλά και δημοτική υπάλληλος Καλαβρύτων, άφησε στην άκρη το πτυχίο της μαίας και προσελήφθη για να βοηθήσει στην καταγραφή της ιστορίας του Ολοκαυτώματος. Τελικά έγινε η ίδια η πρωταγωνίστρια της ιστορίας: Βάσει δικής της έρευνας τέθηκαν τα θεμέλια της δημιουργίας του Δημοτικού Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος και, παρά το γεγονός ότι από τα 80 της μετακινείται με δυσκολία, συνεχίζει ακόμη και σήμερα να αγωνίζεται προκειμένου να εμπλουτίζονται συνεχώς οι ιστορικές πηγές με πρωτότυπα στοιχεία. Αγωνίζεστε ακόμη και σήμερα για στοιχεία της Επιχείρησης Καλάβρυτα; Πραγματικά, έχω εντοπίσει περί τις 10 ακόμη πηγές προς αξιοποίηση. Ο Ερυθρός Σταυρός Πάτρας για παράδειγμα, έφτασε πρώτος μετά τη σφαγή και μπορεί να βοηθήσει. Στις 14/12/1943, ξεκίνησαν από την Πάτρα και έφτασαν στα Καλάβρυτα στις 15 του μηνός. Πήγα στις κυρίες του Ερυθρού Σταυρού πριν από κάποια χρόνια και τους ζήτησα να μοιραστούν λίγο τον χρόνο που αφιερώνουν για τους συμπολίτες τους εν ζωή, και για τους νεκρούς μας στα Καλάβρυτα, δίδοντας καταθέσεις για τα όσα συνέβησαν και κατέγραψαν εκείνες τις μέρες.
Είναι έργο ζωής η ιστορική έρευνα του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος; Ημουν 12 ετών όταν είδα τον αδελφό του τον Τάκη σκοτωμένο. Ητανε τότε 15 χρονών παλληκάρι, τον είδα με τα χέρια ανοιχτά, σαν να με αγκάλιαζε. Είχε μια μεγάλη σκιά αίμα στο πρόσωπο από τη χαριστική βολή που δέχθηκε στο κεφάλι, κάθισα του έπλυνα να χέρια ενώ το αίμα συνέχισε να τρέχει πίσω από το αφτί όπου του είχε περάσει η σφαίρα. Τότε του το υποσχέθηκα: Εγώ θα βρω την αιτία της σφαγής!
Είναι γνωστό και από τα πολλά βραβεία σας, ο αγώνας δικαιώθηκε… Οι 700 νεκροί στα Καλάβρυτα είναι το μεγαλύτερο Ολοκαύτωμα στη χώρα και από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Μόνο στην Πρώην Γιουγκοσλαβία υπάρχουν περιοχές με αντίστοιχες ναζιστικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις καθώς και εκεί υπήρχε ισχυρή αντίσταση. Εχω ταξιδέψει παντού σχεδόν και έχω δει και ακούσει πολλά…
Εχετε απαντήσει στο ερώτημα: Ηταν προσχεδιασμένη επιχείρηση Γερμανών φασιστών ή αντίποινα για τους εκτελεσθέντες σε Καλάβρυτα και Κλειτορία Γερμανούς στρατιώτες που συνέλαβαν οι κομμουνιστές αντάρτες στην Κερπινή, μεταξύ 16-18/10/1943; Δεν πρέπει να χρωματίζουμε τους ανθρώπους στη βάση των πολιτικών τους πεποιθήσεων, υπήρχαν στα Καλάβρυτα και κακοί εθνικόφρονες αλλά και καλοί αντάρτες. Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» δεν ήταν ούτε οργανωμένο σχέδιο, ούτε αντίποινα στους αντάρτες. Ο πόλεμος είναι πόλεμος… Σε εμάς μπήκαν ως δύναμη κατοχής οι Ιταλοί αλλά ήδη οι Γερμανοί είχαν καταλάβει τη χώρα. Γνώριζαν ότι στο αντάρτικο σε και σε περιοχές της επαρχίας μας κυριαρχούσαν ομάδες που είχαν ασπαστεί το Μαρξισμό – Λενινισμό. Θεωρούσαν πως η «άλλη» πλευρά, ήταν ένας αστικός πληθυσμός των Καλαβρύτων που μισούσε τους κομμουνιστές όπως και η νεολαία Μεταξά. Ηθελαν να υπάρξει στην Πελοπόννησο ένα επεισόδιο μέσα από το οποίο θα τρομοκρατούσαν τον πληθυσμό κυρίως στα περίχωρα που έδινε καταφύγιο στους αντάρτες. Δεν αντιλήφθηκαν πως εδώ μέσα στην πόλη ήσαν αστικές οικογένειες μεταξύ των οποίων και των απελευθερωτών του Εθνους το 1821 ούτε πως οι νέοι μπορεί από τις οικογένειες αυτές θα στρέφονταν στο αντάρτικο. Οι Καλαβρυτινοί γύρισαν το 1922 για να πολεμήσουν στη Μικρά Ασία, εγκαταλείποντας επιχειρήσεις και δουλειές στην Αμερική…
ΟΙ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΕΣ ΜΑΥΡΕΣ ΧΗΡΕΣ Πείτε μας για την εικόνα που αντικρίσατε στον Λόφο της Εκτέλεσης; Τη σκηνή με τις γυναίκες που ανέβηκαν στους νεκρούς τους δεν θα μπορέσει να την αναπαραστήσει ποτέ ξανά κανείς, να κλαίνε σπαρακτικά για τα παιδιά τους, να είναι γεμάτος ο τόπος γύρω από ξεριζωμένα πυκνά μαλλιά από τους οδυρμούς τους. Πήγαμε και εμείς τα παιδιά από περιέργεια και όταν διαπίστωσαν τη σφαγή, μας άρπαζαν να μας γυρίσουν πίσω. Μετά μας ξέχασαν, μας άφησαν για να περιποιηθούν τους νεκρούς τους, βρήκαμε τρόπο να τρυπώσουμε. Οι Γερμανοί κατέβηκαν από τον λόφο τραγουδώντας το «Λιλί Μαρλέν». Εστησαν τις σκηνές τους απέναντι, στη Βυσωκά (Σκεπαστό) καθώς την επομένη έφυγαν για την Αγία Λαύρα. Μας είχαν ήδη πει να πάρουμε από μια κουβέρτα, πριν φύγουμε από τα σπίτια μας που θα τα έκαιγαν. Με αυτές τυλίξαμε τους νεκρούς.
Η στιγμή που μαζί με τη μητέρα εντοπίζετε πατέρα και αδελφούς… Τον έναν αδελφό, τον βρήκαμε αμέσως. Ο Τάκης είχε πυροβοληθεί στο κεφάλι, είδα τη μητέρα μου να φωνάζει. Τον σκεπάσαμε, ψάξαμε τους άλλους. Τον πατέρα τον γνώρισα εγώ από τα παπούτσια του, αυτά που μου άρεσε να τα φορώ στο σπίτι. Τις λαστιχένιες μπότες. Του πατέρα μου του είχε βγάλει το πολυβόλο όλα τα έντερα έξω. Η μητέρα έβγαλε το μισοφόρι της και έφτιαξε σχοινιά για να του δέσει την κοιλιά, να τον μεταφέρουμε. Ο άλλος, ο Σπήλιος, δεν είχε σφαίρα. Μας βοήθησε ένας διασωθείς. «Εφυγαν οι καταραμένοι και τον είδα όρθιο» μας είπε, σηκώθηκε είδε τους νεκρούς και έπαθε καρδιακή προσβολή… Την επομένη της σφαγής πήγαμε στο νεκροταφείο για να φτιάξουμε τους τάφους, φυλούσα μέρα-νύχτα τα μνήματα, άλλοι Καλαβρυτινοί άνοιγαν τάφους και ξέθαβαν τους νεκρούς για να βάλλουν τους δικούς τους ενώ τα σκυλιά (σ.σ. και λύκοι προφανώς) από τους γύρω λόφους έκαναν καταδρομές για να φάνε ό,τι είχε απομείνει από τα πτώματα. Στα οποία ήδη είχαν επιτεθεί μετά την εκτέλεση και πριν τις ταφές.
ΕΞΩ ΤΟ… ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ Γνωρίζετε για τα γυρίσματα μεγάλης συμπαραγωγής με πρωταγωνιστές και αστέρες του Χόλιγουντ για το Ολοκαύτωμα; Αυτός ο Αυστριακός ο φονιάς που λένε ότι άνοιξε την πόρτα, έβαλε τη φωτιά να κάψει το σχολείο. Αν πάνε να γυρίσουν τη σκηνή με αυτόν ως απελευθερωτή των παιδιών στο σχολείο (Δημοτικό Μουσείο Ολοκαυτώματος) θα σηκωθώ όρθια και θα μπω μπροστά τους. Δούλεψα 20 χρόνια για να βρω τα στοιχεία της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», δεν θα επιτρέψω γράψουν όπως θέλουν την ιστορία. Το υποσχέθηκα στον Τάκη όταν τον πήρα στα χέρια μου νεκρό με τη σφαίρα στο μέτωπο από τη χαριστική βολή που είχε δεχθεί, όπως και τα περισσότερα παιδιά που είχαν γλιτώσει ως μικρόσωμα από τις σφαίρες των πολυβόλων. ΟΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ Η Βουλή ψηφίζει για τις επανορθώσεις. Η Κυβέρνηση σήμερα λέει να τις διεκδικήσουμε διότι «είμαστε υποχρεωμένοι απέναντι στους νέους μας και στη μνήμη που πρέπει να μείνει ζωντανή»… Δεν ζητώ αποζημίωση για τους νεκρούς μου. Με κάλεσαν και από το Δίστομο να βγω μπροστά για τα θύματα των ναζί απ όλη τη χώρα. Ομως, όταν θα βγει ένα ποσό 5.000 ευρώ για κάθε θύμα στον τόπο μου, μπορεί το αίμα και η ανθρώπινη ζωή να αγοραστεί; Ολη τη γη να μου δώσουν, θα έρθει πίσω ο πατέρας μου; Για τους νέους υπάρχουν τα σχολεία και τα βιβλία, για εμάς δεν υπάρχει τιμή να μας αγοράσουν.
Η Γιώτα ήταν 12 ετών την ημέρα του Ολοκαυτώματος. Μαζί με την μητέρα της Ελένη Κολλιοπούλου Λερούνη, εντόπισαν νεκρούς @ τον πατέρα Κωνσταντίνο Κολλιόπουλο του Νικολάου, έμπορο 60 ετών, @ του αδελφούς Τάκη, μαθητή 15 ετών και @ Σπήλιο, μαθητή 18 ετών Η χήρα Ελένη Κολλιοπούλου μεγάλωσε μόνη τα τέσσερα ορφανά παιδιά της, Γιώτα, Μελπομένη, Γιάννη και Μαρίκα. Η Γιώτα έχει αποσπάσει μέχρι σήμερα πολλά βραβεία και την εύφημο μνεία οργανώσεων και φορέων για το έργο της όσον αφορά στην ανάδειξη του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.
Συνέντευξη στον Πάνο Σακελλαρόπουλο