Οι Πρωτοχρονιάτικες Λευκαδίτικες Κτσούνες και ο υπέροχος συμβολισμός τους!

Γράφει ο Θοδωρής Γεωργάκης

Ικέτης σου πανδαμάτορα χρόνε… Φέρε μου πίσω εκείνα τα μαγευτικά μου χρόνια, που μικρό παιδί, ανήμερα του Αϊ Βασιλιού, πέρναγα στα σπίτια του χωριού μου και μοίραζα τις πρωτοχρονιάτικες ΚΤΣΟΥΝΕΣ, (έτσι στα Λευκαδίτικα, για να συνενοούμαστε με τους ομογάλακτους), τότε που ο υπέροχος συμβολισμός αυτού του καταπληκτικού βολβώδους φυτού είχε τεράστια σημασία για τα Λευκαδίτικα νοικοκυριά, που άγγιζε τα όρια ιεροτελεστίας, όντας συνυφασμένο αυτό το φυτό με έναν άρρητο και υπέροχο συμβολισμό, για ΡΙΖΩΜΑ, όπως θα ερμηνεύσουμε παρακάτω.

Απ’ την Αρκολαγγάδα, τον Όμπολο, τη Μαντόνα, μου μάζευε, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, η μάνα μου τρεις ντροβάδες γεμάτους κτσούνες, για να τις βάλουμε στο δικό μας σπίτι, αλλά και για να πάω την επομένη του Αϊ Βασιλιού στο χωριό, να κάνω ΠΟΔΑΡΙΚΟ στα νοικοκυριά, σαν μικρό και αθώο παιδί, να είμαι ο πρώτος που θα μπω στο ξένο σπιτικό, γιατί έδιναν τεράστια σημασία οι χωριανοί στο πρόσωπο που θα πρωτόμπαινε στο σπιτικό τους την Πρωτοχρονιά!!! Και, προσοχή τεράστια, πάντα με τις ρίζες η κτσούνα έπρεπε να μοιράζεται, ποτέ οι ρίζες της κομμένες! Έχει τεράστια σημασία τούτο το γεγονός, γιατί συνδέεται άρρηκτα με τον υπέροχο συμβολισμό, που αποπνέει τούτο το χολάτο και υπέροχο φυτό, που φύεται κατά εκατομμύρια σε όλη την Ελληνική γη!

Ο συμβολισμός αυτός της κτσούνας και η σύνδεσή της με την Πρωτοχρονιά έχει να κάνει με αυτό που λέμε ΡΙΖΩΜΑ και ΑΝΘΙΣΜΑ σε κάθε σπιτικό! Ρίζες βαθιές, στα έγκατα τη Μητέραςς γης! ΑΝΘΙΣΜΑ χλοερό στα θέμελα τ’ ουρανού, εκεί που ακουμπά κάθε απαντοχή!!! Η κτσούνα, λόγω του τεράστιου βολβού της, μπορεί να διατηρηθεί εκτός χώματος για μεγάλο διάστημα και το σπουδαιότερο ΡΙΖΩΝΕΙ αμέσως σαν και μόνο ακουμπήσει στη γη ακόμη και σε πέτρα!!! Αλλά το σπουδαιότερο ΑΝΘΙΖΕΙ και θεριεύει όπου και να βρεθεί! Ακριβώς αυτό το ΡΙΖΩΜΑ και το ΑΝΘΙΣΜΑ επιζητούσαν ενδόμυχα, μέσα από μεταφυσικές αφέσεις και προσδοκίες, οι Λευκαδίτες χωρικοί με τη χρήση της κτσούνας την πρωτοχρονιά, γι αυτό και την τοποθετούσαν σε όλα τα σημαντικά και καίρια μέρη του σπιτιού!

Στην καταρίχωση, την πάνω επιφάνεια του πέτρινου τοίχου εκεί που πατούν τα ματέρια της σκεπής, για ρίζωμα του σπιτιού στο μάκραιμα των χρόνων, για προστασία απ’ τους σεισμούς, στα δεπόζιτα με το λάδι, για ΡΙΖΩΜΑ και ΑΝΘΙΣΜΑ της αέναης σοδειάς των ελιών, στα βαένια με το κρασί, επίσης για ΡΙΖΩΜΑ και ΑΝΘΙΣΜΑ της πλούσιας καρποφορίας των αμπελιών, στα τσουβάλια και στις κασέλες με τα γεννήματα, στάρι, βρώμη, κριθάρι, καλαμπόκι, φακή, μπίζα, ωσαύτως και εδώ για ΡΙΖΩΜΑ και ΑΝΘΙΣΜΑ της καρποφορίας τους. Αλλά και στ’ αχούρι με τα ζωντανά τοποθετούσαν κτσούνα, για να προκόβουν και να πληθύνονται!

Αυτός ο υπέροχος συμβολισμός του ΡΙΖΩΜΑΤΟΣ και του αειφόρου ΑΝΘΙΣΜΑΤΟΣ! Αυτή η υπέροχη απλοϊκή προσέγγιση των Λευκαδίων ξωμάχων, σε χρόνια που η μοίρα της φαμελιάς ήταν συνδεδεμένη άρρηκτα με τη μάνα γη και τα ζωντανά τους! Μια υπέροχη αντίληψη και ένα υπέροχο έθιμο, που κινά απ’ την αρχαιότητα, όταν λάτρευαν τη Δήμητρά τους, όταν εξυμνούσαν τη γη τους, όταν λάτρευαν τους χθόνιους θεούς τους! Αυτή ακριβώς η παράδοση με τις κτσούνες, για τη Λευκάδα, έρχεται απ’ την αρχαιότητα και συνεχίζεται και σήμερα ακόμη στα χωριά του νησιού, όπου ακόμη έμειναν κότολα και σκούφιες… Γιατί, φευ, όλο και εκφυλίζονται ήθη και έθιμα, όλο και ξεμακραίνουμε απ’ τον μελίρρυτο ποταμό της παράδοσης…

Tags:εθιμα πρωτοχρονιαςΉθη και έθιμα Πρωτοχρονιάς της ΛευκάδαςΘοδωρής ΓεωργάκηςΚουτσούνες


Πηγή