Κοινωνία «Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον, και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις· ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται…», του Κων/νου Θύμη. 
Κωνσταντίνος Π. Θύμης Θεολόγος – Ιστορικός
Την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ως χριστιανοί, γιορτάζουμε την ανάμνηση της επίσκεψης του Αρχαγγέλου Γαβριήλ στην Παρθένο Μαρία και τη μεταφορά της καλής αναγγελίας ότι θα γεννήσει τον Ιησού Χριστό. Με το γεγονός αυτό σήμερα ανοίγεται το κεφάλαιο της σωτηρίας μας και γίνεται η φανέρωση του από αιώνες ή θεολογικότερα προ καταβολής κόσμου, απορρήτου μυστηρίου του Θεού. Ένα μυστήριο το οποίο συγκεφαλαιώνεται στο ότι ο Υιός του Θεού, ο Μονογενής, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, γίνεται Υιός της Παρθένου (εκκίνηση του μυστηρίου της ενανθρωπίσεως του Θεού), «ο αμήτωρ εκ Πατρός» (προαιώνια γέννηση του Ιησού ως Υιού του Θεού από τον Πατέρα) και «απάτωρ εκ μητρός» (εν χρόνω γέννηση Αυτού ως Θεανθρώπου από την Παρθένο Μαρία) λαμβάνει την ανθρώπινη σάρκα για να τη θεραπεύσει και να της δώσει τις δυνατότητες που είχε πριν την πτώση των Πρωτοπλάστων (δηλ. της θεοκοινωνίας, της αθανασίας, της αληθινής χαράς, της όντως ζωής κ.λπ.).
Συγκεκριμένα ο Ευαγγελιστής Λουκάς, στο 1ο κεφάλαιο, στους στίχους 26-38, μάς ιστορεί αναλυτικά το γεγονός: «Έξι μήνες μετά τη σύλληψη του Προδρόμου από τη γερασμένη πλέον Ελισάβετ, στάλθηκε από τον Θεό ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στην πόλη της Γαλιλαίας Ναζαρέτ στην Παρθένο Μαρία. Η Παρθένος Μαρία, ήδη, πριν 4 μήνες (στις 21 Νοεμβρίου) εξήλθε από το ναό ως κόρη ολοκληρωμένη (τελεία). Είχε εισέλθει τριών χρόνων και παρέμεινε αφιερωμένη στον Θεό μέχρι το 14ο ή 15ο έτος της. Από εκεί την είχε παραλάβει -σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας μας- ο Ιωσήφ που προερχόταν από τη γενιά του Δαβίδ και την αρραβώνιασε. Παρουσιάστηκε σ’ αυτήν ο Αρχάγγελος και της είπε: «Χαίρε εσύ, η προικισμένη με τη χάρη του Θεού! Ο Κύριος είναι μαζί σου. Ευλογημένη από τον Θεό είσαι εσύ, περισσότερο από όλες τις γυναίκες». Εκείνη μόλις τον είδε ταράχτηκε με τα λόγια του και προσπάθησε να εξηγήσει τί σήμαινε ο χαιρετισμός αυτός. Ο Αρχάγγελος της είπε: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ, ο Θεός σού έδωσε τη χάρη του. Θα μείνεις έγκυος, θα γεννήσεις γιο και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου. Σ’ αυτόν θα δώσει Κύριος ο Θεός τον θρόνο του Δαβίδ, του προπάτορά του. Θα βασιλέψει για πάντα στους απογόνους του Ιακώβ και η βασιλεία του δεν θα έχει τέλος». Η Μαριάμ τότε ρώτησε τον Γαβριήλ: «Πώς θα μου συμβεί αυτό, αφού εγώ δεν έχω συζυγικές σχέσεις με κανέναν άνδρα. Και εκείνος της απάντησε: «Το Άγιο Πνεύμα θα έρθει επάνω σου και θα σε καλύψει η δύναμη του Θεού, γι’ αυτό και το παιδί που θα γεννήσεις θα είναι άγιο και θα ονομαστεί Υιός Θεού. Μάθε ακόμη ότι η συγγενής σου Ελισάβετ συνέλαβε γιο στα γηρετειά της· έτσι, αυτή που την αποκαλούσαν στείρα, τώρα βρίσκεται στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της. Για το Θεό τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο». Η Μαριάμ τότε είπε: «Είμαι μια δούλη του Κυρίου, ας γίνει το θέλημά του σ’ εμένα όπως μου είπες». Και έφυγε από αυτήν ο Αρχάγγελος (Λουκά, α΄ 26-38)».
Εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ιερό Προσκύνημα Αγίου και Θαυμ. Σπυρίδωνος Κερκύρας.
Έργο Σπυρίδωνος Προσαλέντη (1830-1875).
Προσεγγίζοντας ερμηνευτικά το κείμενο μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής: Στο γιατί της συλλήψεως και γενικότερα της ενανθρωπίσεως την απάντηση μας τη δίνει ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, Κατήχησις Φωτιζομένων, κεφ. ΙΒ΄, σ. 329: «Ο θάνατος ήρθε στον κόσμο δια μέσου παρθένου, της Εύας. Έπρεπε, λοιπόν, δια μέσου παρθένου ή καλύτερα από παρθένο να φανερωθεί η ζωή. Ώστε, όπως ακριβώς εκείνη την εξαπάτησε το φίδι με τα παραπλανητικά και διαβολικά λόγια, έτσι και αυτή, τη Μαρία, να τη βεβαιώσει ο Γαβριήλ για τη σωτηρία με το χαρμόσυνο μήνυμα, την χαρμόσυνη αγγελία: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ, ο Θεός σού έδωσε τη χάρη του. Θα μείνεις έγκυος, θα γεννήσεις γιο και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου».
Στο πώς η απάντηση δίνεται μέσα και πάλι από το αγιογραφικό κείμενο. Στην απορία της Παρθένου Μαρίας προς τον Αρχάγγελο. Πώς θα γίνει αυτό αφού είμαι παρθένος και δεν έχω σχέσεις με κανέναν άνδρα; Της απαντά: «Το Άγιο Πνεύμα θα έρθει επάνω σου και θα σε καλύψει η δύναμη του Θεού, γι αυτό και το παιδί που θα γεννήσεις θα είναι άγιο και θα ονομαστεί Υιός Θεού». Συνεπώς μυστηριακός, υπέρλογος και υπερφυσικός ο τρόπος της συλλήψεως. Αποτελεί μυστήριο του Θεού, που η λογική του ανθρώπου δεν μπορεί με τις δυνατότητές της να κατανοήσει. Ο υμνογράφος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης στο Δοξαστικόν του εσπερινού της εορτής αναφέρει: «Ω Μυστήριον! Ο τρόπος της κενώσεως άγνωστος, ο τρόπος της συλλήψεως άφραστος. Άγγελος λειτουργεί τω θαύματι (το θαύμα), παρθενική γαστήρ τον Υιόν υποδέχεται· Πνεύμα Άγιον καταπέμεται· (και) Πατήρ άνωθεν ευδοκεί…». Επίσης μία άλλη επισήμανση στην εξέλιξη του γεγονότος είναι η συγκατάβαση της Παναγίας στην πρόσκληση του Αρχαγγέλου: «Είμαι μια δούλη του Κυρίου, ας γίνει το θέλημά του σ’ εμένα όπως μου είπες». Εδώ, έχουμε την υπακοή της δεύτερης Εύας (της Παναγίας), σε αντιδιαστολή με την παρακοή της πρώτης Εύας στον Παράδεισο. Η πρώτη Εύα υπήρξε η αιτία της έξωσης του ανθρωπίνου γένους από την Εδέμ, η δεύτερη Εύα γίνεται η αιτία της επαναφοράς του στη νέα Εδέμ που είναι η Εκκλησία μας.
Σημαντική είναι ακόμη η δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας μας για το αειπάρθενο της Θεοτόκου. Τί σημάνει αυτό; Πιστεύουμε ότι Παναγία μας ήταν και παρέμεινε Παρθένος πριν τον τοκετό (τόκον), κατά τον τοκετό και μετά τον τοκετό. Τούτο συμβολίζεται και διδάσκεται και μέσω της αγιογραφήσεως του ιερού της Προσώπου, με την απεικόνιση τριών αστεριών στο μαφόριό της (το μαφόριο ήταν ένα είδος γυναικείου χιτώνα που κάλυπτε την κεφαλή και έφτανε μέχρι τους αστραγάλους), ένα αστέρι δεξιά, ένα αριστερά στους ώμους και ένα πάνω από την κεφαλή της. Γι’ αυτό ονομάζεται και Παρθενομήτωρ, που σημαίνει μητέρα παρθένος. Ψάλλει και απορεί, λοιπόν, η Εκκλησία μας: «Τίς γαρ έγνω μητέρα άνευ ανδρός τετοκυίαν;». Επίσης αποτελεί πιστεύω μας ότι η Παναγία δεν ένιωσε τις οδύνες του τοκετού, οι οποίες ήταν αποτέλεσμα της πτώσεως των Πρωτοπλάστων «εν λύπαις τέξη τέκνα» (Γεν. 3. 16) και επίσης δεν είχε τα φυσικά λοχεία που έπονται μετά από κάθε φυσική γέννα.
Σήμερα, λοιπόν, γίνεται μέσα στο λειτουργικό κύκλο της Εκκλησίας μας «του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις». Από εμάς εξαρτάται εάν θα γίνουμε μέτοχοι των ευεργετικών συνεπειών του και εάν θα γευθούμε τις δυνατότητες που μας προσφέρει. Δυνατότητες που μας ανάγουν στις προπτωτικές καταστάσεις της όντως ζωής.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις «Επισημάνσεις της Κυριακής» 25-03-2018.