Θρησκευτικές Εκδηλώσεις «Πορεία προς την Ανάσταση», του Κων/νου Π. Θύμη. 
Κωνσταντίνος Π. Θύμης
Θεολόγος – Ιστορικός
Μέσα στην ανθισμένη άνοιξη, η περίοδος της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα είναι από τις πιο ωραίες που μπορεί να ζήσει και να βιώσει ο καθένας στην Κέρκυρα. Όλα είναι πολύ ιδιαίτερα, μοναδικά και ξεχωριστά. Φύση και άνθρωποι συμμετέχουν στο Θείο Πάθος και πορεύονται δια του σταυρικού θανάτου στη χαρά της Αναστάσεως. Οι εκκλησιαστικές ακολουθίες των ημερών σε συνδυασμό με τις υπεραιωνόβιες παραδόσεις του νησιού, κάνουν τις ημέρες αυτές ανεπανάληπτες σε εσωτερική ένταση και πνευματική ανάταση.
Η εκκίνηση γίνεται το Σάββατο του Λαζάρου. Μία ημέρα που στις εκκλησίες μας κυριαρχεί, ως προοίμιο και προεικόνιση της κοινής Αναστάσεως, ο εκκλησιαστικός «παιάνας»: «Την κοινήν Ανάστασιν προ του Σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός…», παράλληλα με τα παιδιά και τις χορωδίες στα κεντρικά σημεία της πόλης να τραγουδούν τα κάλαντα: «Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα βάγια, ήρθε η εορτή μεγάλη κι άγια..». Είναι το προμήνυμα της νίκης κατά της φθοράς και του θανάτου που γίνεται ψαλμωδία και τραγούδι.
Ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων, μία ημέρα που έχει καθιερωθεί στην Εκκλησία μας από τον 11ο αιώνα. Η Κέρκυρα την τιμά διπλά, αφενός με τη Δεσποτική εορτή, αφετέρου με τη λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνος, που ως άλλη Βαϊφόρος διασχίζει περιμετρικά την πόλη. Η λιτανεία πραγματοποιείται σε ανάμνηση θαύματος του Αγίου Σπυρίδωνος, δια του οποίου σώθηκε η Κέρκυρα από την πανώλη, δηλ. από φοβερή θανατηφόρα λοιμώδη νόσο. Η αρρώστια ξεκίνησε στην Κέρκυρα τον Οκτώβριο του 1629. Μεταδόθηκε από ξένο πλοίο που έφθασε στο λιμάνι της. Η ασθένεια έπληττε την Ιταλία και ξαπλώθηκε σ’ όλα τα Ιόνια Νησιά. Τα Χριστούγεννα του 1629 εντοπίστηκαν τέσσερα κρούσματα στην Κέρκυρα, τα οποία όσο ο καιρός περνούσε, τόσο αυτά πολλαπλασιάζονταν. Παρά τα αυστηρά μέτρα που έλαβαν οι υγειονομικές αρχές το κακό δεν υποχωρούσε. Οι άνθρωποι απεγνωσμένοι, έχοντας εξαντλήσει κάθε ανθρώπινη δυνατότητα, κατέφυγαν στις πρεσβείες του Αγίου Σπυρίδωνος, τη μεγαλύτερη και ύστατη ελπίδα τους.
Πράγματι, ο Άγιος δεν έμεινε ασυγκίνητος από τις παρακλήσεις και τις προσευχές των ανθρώπων. Λίγο καιρό πριν τις ημέρες του Πάσχα πολλοί ασθενείς τον έβλεπαν στον ύπνο τους να τους ευλογεί και να τους χαρίζει την υγεία. Επίσης, οι στρατιώτες που είχαν υπηρεσία τη νύχτα στο Παλαιό Φρούριο έβλεπαν ένα φως υπερκόσμιο να αιωρείται πάνω από το ναό του Αγίου. Σιγά, σιγά, από μέρα σε μέρα, τα κρούσματα ελαττώθηκαν μέχρι που έπαυσαν οριστικά την ημέρα των Βαΐων του 1630. Οι Κερκυραίοι απέδωσαν τη διάσωσή τους στη θαυματουργική επέμβαση του Αγίου Σπυρίδωνος και καθιέρωσαν από τότε την ημέρα αυτή να λιτανεύεται το ιερό του λείψανο.
Επίσημα θεσπίστηκε με απόφαση της «Περιφανεστάτης Κυβερνήσεως της Κερκύρας» στις 21 Ιουνίου 1630. Η λιτανεία της ημέρας αυτής έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια απ’ όλες τις άλλες και η πορεία της καλύπτει την περίμετρο της μεταβυζαντινής πόλης της Κέρκυρας. Να σημειωθεί ότι συμμετέχουν εκτός των μαθητικών και προσκοπικών τμημάτων και όλες οι φιλαρμονικές του νησιού.
Οι Άγιοι Αθανάσιος και Σπυρίδων διώχνουν την πανούκλα. Η διάσωση της Κέρκυρας από την πανώλη έγινε το 1630. Τοιχογραφίες πιθανώς 17ου αι. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου Άνω Κορακιάνας.
Η Μεγάλη Εβδομάδα ανοίγει το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων με τον πρώτο Νυμφίο. Το βράδυ αυτό τελείται η ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας (σημειώνουμε ότι, όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα, το βράδυ της προηγουμένης ημέρας, τελείται η ακολουθία του Όρθρου της επομένης). Λιτανεύεται ο Νυμφίος και ποιούμε μνεία «του μακαρίου Ιωσήφ του Παγκάλου και της υπό του Κυρίου καταραθείσης και ξηρανθείσης Συκής».
Τη Μεγάλη Δευτέρα το βράδυ η Εκκλησία μάς θυμίζει, μέσα από ιερό Ευαγγέλιο του Ματθαίου (κεφ. κε΄, στ. 1-13), την παραβολή των 10 παρθένων και μάς καλεί να είμαστε σε ετοιμότητα για την υποδοχή του Νυμφίου.
Η Μεγάλη Τρίτη μάς μιλάει για την αμαρτωλή γυναίκα, η οποία άλειψε με μύρο τον Κύριο. Το βράδυ στους ναούς μας από καλλίφωνους ψάλτες ή από τετράφωνες χορωδίες ακούγεται το «Τροπάριον της Κασσιανής», το Δοξαστικόν σε ήχο πλ. δ΄. «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσσούσα γυνή ….».
Ακολουθεί η Μεγάλη Τετάρτη. Την ημέρα αυτή τελείται στους ναούς μας το μυστήριο του Ιερού Ευχελαίου. Το βράδυ, στην ακολουθία του Όρθρου της Αγίας και Μεγάλῃς Πέμπτῃς εορτάζουμε τέσσερα γεγονότα: «τον ιερόν Νιπτήρα, τον μυστικόν Δείπνον (δηλαδή την παράδοση σε μας των φρικτών Μυστηρίων), την υπερφυά Προσευχήν, και την Προδοσίαν αυτήν (υπό του Ιούδα)».
Έπεται η Μεγάλη Πέμπτη, το βράδυ της οποίας ψάλλεται ο Όρθρος της Μ. Παρασκευής, όπου ζωντανεύουν λειτουργικά: «τα άγια και σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, … και προ πάντων, ο σταυρός και ο θάνατος, τα οποία εκούσια καταδέχτηκε, καθώς και του ευγνώμονος Λῃστού, του συσταυρωθέντος αυτώ, σωτήρια εν τω Σταυρώ ομολογία».
Την επομένη το πρωί ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες και ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής, κατά τη διάρκεια του οποίου γίνεται η «Αποκαθήλωσις». Το εσπέρας (Όρθρος του Μ. Σαββάτου) τιμούμε και γιορτάζουμε «την θεόσωμον Ταφήν και την εις Άδου Κάθοδον του Κυρίου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, δια των οποίων της φθοράς το ημέτερον γένος ανακληθέν, προς αιωνίαν ζωήν μεταβέβηκε». Οι πλούσιες και κατανυκτικές ακολουθίες της ημέρας αυτής με επίκεντρο τους Επιταφίους και αποκορύφωμα τον Επιτάφιο του Μητροπολιτικού Ναού που κλείνει τη βραδιά, υπό τους πένθιμους μουσικούς ήχους των φιλαρμονικών και το άκουσμα από την πολυφωνική χορωδία του ναού «Αι Γενεαί Πάσαι…» , καλλιεργούν ένα πολύ ιδιαίτερο κλίμα χαρμολύπης και κατάνυξης.
Πολύ σύντομα ξημερώνει το Μέγα Σάββατο, κατά το οποίο «ο Άδης στένων βοά» (ο Άδης στενάζει και βοά). Διότι, «τούτο εστι το ευλογημένον Σάββατον» που ο Κύριος «δια της Αναστάσεώς Του, εδωρήσατο ημίν ζωήν την αιώνιον». Πολύ πλούσια είναι και η ημέρα αυτή η οποία γεμίζει σταδιακά από χαρά και δοξαστικούς ύμνους. Στις 9 το πρωί αρχίζει η λιτανεία του ιερού λειψάνου του Αγίου Σπυρίδωνος μαζί με τον Επιτάφιο του ναού που έχει την κύρια θέση στην πένθιμη λιτανευτική πομπή. Στις 11 π.μ. πραγματοποιείται η «πρώτη» ανάσταση με το παραδοσιακό σπάσιμο των κεραμικών (μπότιδων), ένα έθιμο που στηρίζεται στον 9ο στίχο του 2ου Ψαλμού του Δαυίδ: «ως σκεύη κεραμέως συντρίψεις αυτούς». Ο στίχος έχει αποκαλυπτικό-προφητικό χαρακτήρα και το έθιμο συμβολικό. Επισημαίνει την παντοδυναμία του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός είναι ένα πρόσωπο αλλά έχει δύο φύσεις. Πάσχει κατά την ανθρώπινη φύση. Η Θεία φύση είναι και παραμένει απαθής. Ως Θεάνθρωπος θα αναστηθεί συντρίβοντας και νικώντας τον θάνατο και τις παγίδες του Διαβόλου, τόσο εύκολα, «ως σκεύη κεραμέως».
Αποκορύφωμα της ημέρας αυτής είναι η Ανάσταση στο πάρκο της Άνω Πλατείας στις 12.00 το βράδυ. Ήδη κυριαρχεί το Πάσχα, η Αγία και Μεγάλη Κυριακή, κατά την οποία «την ζωηφόρον Ανάστασιν εορτάζομεν του Κυρίου, και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού». Είναι η κλητή και αγία ημέρα, η μία των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, η εορτή των εορτών και η πανήγυρις των πανηγύρεων. Η ημέρα αυτή είναι για την Εκκλησία μας και για την πίστη μας η ουσιαστικότερη. Η εορτή της Αναστάσεως είναι το κέντρο και το αποκορύφωμα ολοκλήρου του εορταστικού κύκλου της Εκκλησίας μας, η μεγάλη γιορτή της χαράς, η λαμπρή. Από την ημέρα αυτή ξεδιπλώνεται μία περίοδος χαράς και νίκης, που συνεχώς αυξάνεται και εμπλουτίζεται πανηγυρικά έως την Πεντηκοστή. Γιατί, η εις Άδου Κάθοδος του Κυρίου μας και η νίκη Του εκεί, σπάει τα κλείθρα του Άδου και δίνει τη δυνατότητα ξανά στον άνθρωπο και δι’ αυτού σε ολόκληρη τη κτίση να αποτινάξει τα δεσμά της φθοράς και του θανάτου και να ζήσει τη χαρά της θεοκοινωνίας, της αφθαρσίας και της αθανασίας. Δίνει τη λύση στο διαχρονικό υπαρξιακό αλλά και μεταφυσικό πρόβλημα του ανθρώπου που είναι ο θάνατος.
Ένα γεγονός που η τοπική μας Εκκλησία, όλη αυτή την περίοδο, με τις πλούσιες παραδόσεις της, στην πόλη και στην ύπαιθρο, ξέρει να τιμά και να γιορτάζει.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις «Επισημάνσεις της Κυριακής», 01-04-2018.