Όσοι ζούμε στον Πύργο, καθημερινά διανύουμε μικρές ή μεγαλύτερες αποστάσεις, μέσα στους δρόμους και στα στενά της πόλης.
Μπορεί να περνάμε από το ίδιο δρομάκι κάθε μέρα, να βλέπουμε τα ίδια σπίτια και τους ίδιους ανθρώπους. Έχετε όμως αναρωτηθεί ποτέ σε τι βαθμό παρατηρούμε όσα βλέπουμε;
Η πόλη του Πύργου έχει μια ιδιαίτερη ομορφιά και μια ακόμη πιο ξεχωριστή αρχιτεκτονική δόμηση, με τα καλά και τα κακά. Περπατώντας στην πόλη θα δει κανείς αρκετά παλιά κτίρια, μερικά από την εποχή του Μεσοπολέμου ακόμη, και δίπλα τους σύγχρονα τριώροφα και πολυκατοικίες. Σε ελάχιστες γειτονιές θα βρει κανείς αυτό που λέμε «αισθητική αρμονία». Ίσως όμως, τα σοκάκια της Παλαιάς Αγοράς να αποτελούν ένα καλό παράδειγμα αρχιτεκτονικής αρμονίας.
Για να μάθουμε περισσότερα για την περιοχή αυτή κάναμε μια εκτενή συζήτηση με τον πολιτισμολόγο, Γεώργιο Σταματόπουλο, ο οποίος μίλησε στην εφ. «Πατρίς» για το πόσο σημαντική είναι η διατήρηση των παλαιών κτισμάτων που βρίσκονται στην παλιά αγορά της πόλης, μας ανέπτυξε τη πολιτιστική τους σημασία, ενώ αναφέρθηκε με πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις στις προοπτικές αξιοποίησης τους.
«Η Παλιά Αγορά του Τσίλερ
και ο ομφαλός της πόλης»
«Η Παλιά Αγορά είναι ένα σημαντικό έργο αρχιτεκτονικής από μόνο του αλλά έχει πρόσθετη ιστορική αξία γιατί είναι ένα από τα έργα του σπουδαίου αρχιτέκτονα της σχολής του νεοκλασικισμού Ερνέστο Τσίλερ. Συγχρόνως δε με τα κτίσματα του ΣΠΙΚ και του θεάτρου Απόλλωνα συμβολίζουν την αναπτυξιακή πορεία της πόλης του Πύργου, και αποτελούν δείγματα της πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης, της πόλης. Μιλάμε για την αγορά ομφαλό της πόλης τότε και σήμερα ομφαλό του ιστορικού της πια κέντρου όπως θέλουμε να λέμε. Γύρω από το αναπτυξιακό κέντρο της περιόδου ακμής της πόλης, όπως τότε συνηθιζετο γεωγραφικά ,έκτιζαν τις κατοικίες τους με επιβλητικό τρόπο πολίτες που είχαν οικονομική ευμάρεια η αποτελούσαν την ελίτ της πόλης όπως ιατροί, πολιτικοί, μεγάλο γαιοκτήμονες κλπ. Γι αυτό σήμερα το πολιτιστικής αλλά και ιστορικής άξιας κτίσμα της αγοράς πλαισιώνεται από κτίσματα του ιδίου ρυθμού. Τα κτίσματα λοιπόν που βλέπουμε γύρω και περά από το κτίριο της αγοράς αποτελούν παλιές αρχοντικές κατοικίες. Η σπουδαιότητα όλων αυτών των κτισμάτων είναι μεγάλη, διότι αφενός αποτελούν ιστορικής σημασίας κατοικίες επιφανών ανθρώπων της πόλης που συνέβαλαν με τον ένα η άλλο τρόπο στην ανάπτυξη της και στην διεύρυνση της, αλλά ταυτόχρονα είναι της ίδιας αρχιτεκτονικής σχολής με την αγορά δηλαδή του νεοκλασικισμού, ο οποίος αποτελεί προϊόν της γερμανικής επιρροής της χώρας μας από τον Οθωνα και ύστερα . Η διατήρηση τους είναι πολύ σημαντική και είναι κρίμα που πολλά περισσότερα κατεδαφίστηκαν για χάρη του κυβισμού και της αντιπαροχής τις δεκαετίες του 70’ και μετά. Αποτελούν λοιπόν ζωντανό ιστορικό κομμάτι της πόλης δείχνοντας ένα σημαντικό παρελθόν της που θα το ονόμαζα «χρυσή εποχή του Πύργου», λόγο της βιομηχανικής ,εμπορικής, γεωργικής του ανάπτυξης αλλά και του εξαγωγικού του εμπορίου μέσω Κατάκολου, όπως και η σιδηροδρομική του σύνδεση με αλλά εμπορικά κέντρα της εποχής, κάτι που σήμερα δεν υπάρχει στην πόλη. Υπάρχει όμως η αγορά και τα γύρω κτίρια που μας θυμίζουν τι ήμασταν κάποτε επιβάλετε γι αυτό η διατήρηση και η αξιοποίηση τους.»
Περί πολιτιστικής σημασίας
«Θα πρέπει να κάνουμε μια ανάδρομη στην αρχιτεκτονική της εποχής. Γιατί η αρχιτεκτονική μην ξεχνάμε είναι τέχνη των κτισμάτων και επηρεάζεται από τεχνοτροπίες και κινήματα τέχνης που άπτονται τόσο ευρωπαϊκών αλλά και παγκόσμιων νοοτροπιών. Τον 18ο αιώνα -από τα μέσα και έπειτα- παρατηρείτε μια στροφή στην αρχιτεκτονική η οποία επιδιώκει μια αισθητική που να άπτετε της παγκοσμιότητας στα κτίρια. Αυτή η αισθητική συνάδει με την αρμονία της φύσης, την λογική, καθώς επίσης προκαλεί μια ηθική αντανάκλαση και καθαρότητα με απλοϊκή διαύγεια. Αυτό όλο το πλέγμα εκφράζετε την εποχή εκείνη μέσα από την νεοκλασική αρχιτεκτονική,η οποία επιδιώκει την σταθερότητα την στιβαρότητα στα κτίρια καθώς και την μεγαλοπρέπεια ταυτόχρονα θέλει να εκφράσει την αγνότητα του κλασικού κόσμου καθώς και την μεγαλοπρέπεια του. Με απλά λόγια το αρχοντικό με τον συνδυασμό μιας απλής καλύβας, όπως το εξέφραζαν οι ναοί της αρχαιότητας. Ο νεοκλασικισμός όμως μέχρι να διαμορφωθεί πέρασε διάφορα στάδια και προσαρμόστηκε στις αντιλήψεις των διαφόρων χωρών που εφαρμόστηκε ως τεχνοτροπία. Παρατηρούμε αφενός το κτίριο της αγοράς να θυμίζει αρχαίο ελληνικό η ρωμαϊκό ναό με στιβαρή μεγαλοπρέπεια εξωτερικά και εσωτερικά μια απλότητα που να λέει κάποιος εδώ δεν έχει τίποτα. Επίσης τα γύρω κτίσματα είναι μεγαλοπρεπή και ογκώδη εξωτερικά με παραστάσεις αγαλμάτων η κεραμικό διάκοσμο ενώ εσωτερικά τα χαρακτηρίζει μια απλότητα με λιτούς μεγάλους χώρους σε αντίθεση με το εξωτερικό τους. Υπάρχει με αλλά λόγια μια αρχιτεκτονική συνάρτηση του κεντρικού κτιρίου της αγοράς με τα γύρω κτίσματα τα οποία πρέπει να διατηρηθούν και να αξιοποιηθούν με τον τρόπο που αναφέρθηκα αν είναι δυνατόν πιστεύω πως ναι . Έτσι ώστε να αποτελούν ιστορικά ντοκουμέντα ζωντανά για την πόλη και την ιστορία της αλλά συγχρόνως και έργα τέχνης αισθητικού κάλους μιας διαδεδομένης τεχνοτροπίας σε παγκόσμιο επίπεδο όπως ο νεοκλασικισμός που έχει τις ρίζες του στο ελληνικό στοιχείο. Επίσης μερικά αποτελούν και πάντρεμα νεοκλασικισμού με τον μοντερνισμό , τα πιο νεωτέρα. Η σημασία τους λοιπόν είναι μεγάλη σε μέγεθος για την πόλη μας διότι είναι ιστορικά της ντοκουμέντα και συγχρόνως έργα τέχνης μιας σπουδαίας εποχής. Με αυτή την έννοια όλα ως σύνολο και κάθε ένα χωριστά έχουν μεγάλη πολιτιστική αξία για την πόλη η οποία έχει υποχρέωση απέναντι στην ιστορία της να διαφυλάξει την πολιτιστική της κληρονομία.»
Προοπτικές αξιοποίησης
«Το μεγάλο ερώτημα που πλανάται σήμερα στον Πύργο είναι -όχι η στασιμότητα της πόλης- αλλά ο μαρασμός της σε σχέση με το χθες. Λες κι αυτά τα κτίρια της αγοράς και γύρω από αυτή μας εκδικούνται γιατί τους στερήσαμε το βουητό που έφερνε η ζωτικότητα της αγοράς στο σταυρό του παζαριού (σταυροπαζαρο). Μετατρέψαμε λοιπόν ακρίτα κατ’ εμέ την αγορά σε μουσείο και μάλιστα την δωρίσαμε στο υπουργείο πολιτισμού χωρίς ιδιαίτερο λόγο, ενώ μπορούσαμε μέσα από προγράμματα να την ανακαινίσουμε. Πλέον επιβάλλεται να βρίσκονται σε αρμονία με την γύρω περιοχή και τα κτίσματα της. Έτσι τα υπάρχοντα κτίρια δεν μπορούν να αξιοποιηθούν παρά μόνο ως μουσειακοί χώροι. Θα πρέπει να μετατραπούν οι ισόγειοι χώροι σε καταστήματα επαγγελμάτων που έχουν εκλείψει λόγο αλλαγής παραδείγματος στον σύγχρονο πολιτισμό. Δηλαδή να δημιουργηθεί ένα σαγματοποιείο με κέρινα ομοιώματα η με κάποιο άλλο υλικό που να απεικόνιζε την εποχή εκείνη, ένα χάνι με ομοιώματα αλόγων η ένα εργαστήριο που μακρινάρι την σταφίδα κλπ .Επίσης οι ανώγειοι χώροι μπορούν να γίνουν εκθεσιακοί όπως για παράδειγμα, φωτογραφίας της πόλης από την δημιουργία της μέχρι σήμερα, καθώς και να μεταφερθεί η ιστορική βιβλιοθήκη της πόλης στο χώρο κάποιου κτιρίου ώστε να αυξηθεί η επισκεψιμότητα αλλά και το βιβλίο να είναι στο φυσικό του χώρο. Στους πεζόδρομους μπορούν να στηθούν ομοιώματα με παραστάσεις με το πως λειτουργούσε ο κόσμος εποχής των κτισμάτων και της αγοράς, καθώς και ομοιώματα επιφανών πολιτών μεγαλεμπόρων βιομηχάνων, δημάρχων, διανοούμενων, ποιητών που συνέβαλαν με πολλούς τρόπους στο κτίσιμο και ανάπτυξη της πόλης. Επίσης μπορεί να δημιουργηθούν χώροι συνεδρίων πολιτιστικού χαρακτήρα παρουσιάσεως βιβλίων έργων τέχνης ,ακόμη και μουσικών έργων γενικότερα δε ότι έχει σχέση με τον πολιτισμό. Όχι όμως αυτό που γίνετε σήμερα με μπαράκια, φάστφουντ, ή μαγαζιά με σουβενίρ κλπ, που αλώνουν το περιεχόμενο και την μορφή του ιστορικού κέντρου που απαξιώνεται στα μάτια του επισκέπτη, τον όποιο θέλεις να προσελκύσεις για να «σβήσεις» αυτή τη νεκρική μορφή που έχει σήμερα η περιοχή, με το μάρμαρο και την ερήμωση του περιβάλλοντος χώρου. Κακά τα ψέματα, η πόλη μόνο ως πολιτιστικό κέντρο μπορεί να αναπτυχτεί. Επιβάλεται από τα πράγματα όπως έχουν διαμορφωθεί, ο δήμος να αξιοποιήσει τα κτίρια αυτά ως σύνολο δημιουργώντας έτσι ένα πραγματικό ιστορικό κέντρο αλλά ταυτόχρονα ένα πολιτιστικό κέντρο.»
Έχοντας στο μυαλό μας όλα τα παραπάνω πραγματοποιήσαμε ένα οδοιπορικό στην Παλιά Αγορά του Πύργου. Στις παρακάτω εικόνες, μέσα από το φακό της εφ. «Πατρίς», θα δούμε την Παλιά Αγορά με μια διαφορετική ματιά, θα δούμε εικόνες και «αναμνήσεις» μιας πόλης με αρχοντική ομορφιά και μακραίωνη ιστορία.
1 of 15
