«Δεν αξίζει στον τόπο μας η εικόνα της κεντρικής πλατείας…κάγκελα, παραπέτα, γλάστρες, ομπρέλες, τραπέζια παρατημένα, ελιές, εγκατάλειψη… και ένα δέντρο να μας θυμίζει πως είναι Χριστούγεννα.»
Το παραπάνω σχόλιο καθώς και οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο facebook του Κώστα Γληγόρη.
Μας κέντρισαν και τα δυο και μας έδωσαν πολλά ερεθίσματα.
Αδιαφορία, έλλειψη αισθητικής, εγκατάλειψη, τσαπατσουλιά, φρου φρου και αρώματα, και άλλους τόσους χαρακτηρισμούς μπορεί να προσδώσει κάποιος σε αυτή την κατάντια. Μα κυρίως, κατά την άποψή μας, αυτό που αντικατοπτρίζει η κεντρική πλατεία αυτή την εποχή -δεν δικαιολογείται από κανέναν παράγοντα- είναι η έλλειψη πολιτισμού.
Ο πολιτισμός της πόλης, της καθημερινότητας, αυτός ο πολιτισμός που τελικά μας καθορίζει και στον οποίο υστερούμε, παρά τις μπαρούφες περί του αντιθέτου που μας σερβίρονται.
Περισσότερο από την εγκατάλειψη της κεντρικής πλατείας και την προσπάθεια να «κρύψουμε» την ασχήμια της πίσω από ένα Χριστουγεννιάτικο δέντρο, το τραγικό είναι, πως, η έλλειψη αισθητικής, η κακογουστιά έχουν πάψει να μας ενοχλούν. Δεν αντιδρούμε, έχουμε συνηθίσει. Η αδιαφορία και η εγκατάλειψη που έχει παραδοθεί η πλατεία από τους υπεύθυνους, βρίσκει γόνιμο έδαφος την δική μας αδιαφορία για τον δημόσιο χώρο γενικότερα -Τις δικές μας μικρές έως ανύπαρκτες απαιτήσεις, το δικό μας συμβιβασμό με την μετριότητα.
Οι αναδρομές που κάνουμε στο παρελθόν του νησιού μέσα από αυτή την ιστοσελίδα, δεν αποσκοπούν να ξυπνήσουν αναμνήσεις σε όσους αρνούνται να μεγαλώσουν. Πιστεύουμε πως μέσα από την γνώση του παρελθόντος μπορούμε να αναπτύξουμε κρίση, σύγκριση και αγάπη για τον τόπο μας. Μόνο όταν γνωρίζουμε κάτι το εκτιμούμε, το αγαπούμε και το προστατεύουμε
Η κεντρική πλατεία είναι το σημείο αναφοράς της πόλης μας από την ίδρυσή της, είναι ο καθρέφτης της.
«Ο πολεοδομικός ιστός της Χώρας, ακολουθεί πιστά τις συνταγές της πολεοδομίας της μεσαιωνικής Ευρώπης, όπως εξελίχθηκε μέχρι τις αρχές της Αναγεννήσεως, πράγμα που δεν συμβαίνει τόσο χτυπητά με τις πρωτεύουσες των άλλων νησιών της Επτανήσου, όπως η Ζάκυνθος, το Αργοστόλι ή η Κέρκυρα.
…στην Λευκάδα υπάρχει ένα ελεγχόμενο σχέδιο, που αντανακλά την μεσαιωνική αντίληψη της πόλεως…. Στις πρώτες μεσαιωνικές πόλεις δεσπόζουν το παλάτι, η εκκλησία ή το μοναστήρι. Η πλατεία της εκκλησίας, γίνεται σιγά – σιγά εμπορική πλατεία, όπου αργότερα προστίθεται και το δημαρχείο. Οι δρόμοι είναι ακτινωτά διατεταγμένοι γύρω από τα σημεία αναφοράς της κοινωνίας: παλάτι, εκκλησία, εμπορικό κέντρο, που γίνονται και σημεία αναφοράς του πολεοδομικού ιστού…»*
[Στην κεντρική πλατεία εκτός από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα υπήρχε επίσης η καθολική εκκλησία. Το Δημαρχείο της πόλης στεγαζόταν εκεί μέχρι και την δεκαετία του ’60].
Δεν θα έπρεπε το χειμώνα να απομακρύνονται όλα τα καλοκαιρινά εμπόδια από την πλατεία; Κάποια μάλιστα είναι και επικίνδυνα για τα παιδιά, όταν είναι άδεια από κόσμο η πλατεία. Υπάρχουν κανόνες για την λειτουργία της πόλης; Και αν υπάρχουν, ποιος είναι αρμόδιος να τους εφαρμόζει;
Κι όμως τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι:
Στη διάρκεια της χούντας έγινε προσπάθεια να αλλάξει η εικόνα της πλατείας είτε από άγνοια είτε επί σκοπού. (Καταστράφηκαν επίσης και άλλα ιστορικά σημεία αναφοράς της πόλης). Υπερυψώθηκε, δημιουργήθηκε σκαλοπάτι και αντικαταστάθηκαν οι παλιές ενετικές πλάκες. Μετά την πτώση της χούντας φωτισμένοι συμπολίτες μας έκαναν «καλούς αγώνες» και με την συνδρομή φωτισμένων αρχόντων επανέφεραν την πλατεία σχεδόν στην αρχική της μορφή.
Κεντρική πλατεία: ο καθρέφτης της πόλης και της κοινωνίας.
* Χαρά Παπαδάτου: «Λευκάδα Ερευνώντας», Αχαϊκές εκδόσεις, Πάτρα 1999.