Οι προοπτικές, οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία αποτέλεσε αντικείμενο ομιλίας του Καθηγητή Δημήτρη Μαλλιαρόπουλου, Επικεφαλή Οικονομολόγου και Διευθυντή Οικονομικής Ανάλυση και Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδος στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εφαρμοσμένη Οικονομική & Ανάλυση Δεδομένων» του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών την Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2019 στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών.
Την ομιλία του κύριου Μαλλιαρόπουλου προσφώνησε ο Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Αθανάσιος Ταγκαλάκης, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών και Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, ο οποίος αναφέρθηκε στη δομή και το ρόλο της Τράπεζας της Ελλάδος στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής. Μεταξύ άλλων ο κ. Ταγκαλάκης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η Τράπεζα της Ελλάδος είναι μια από τις πρώτες Κεντρικές Τράπεζες στην ευρωζώνη που ασχολήθηκαν με το θέμα της κλιματικής αλλαγής, αναπτύσσοντας εργαλεία ανάλυσης τα οποία αναμένεται να συμβάλουν στο σχεδιασμό πολιτικών που θα αποβλέπουν στο μετριασμό των επιπτώσεων και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Αρχικά, ο κ. Μαλλιαρόπουλος αναφερόμενος στα αίτια της βαθιάς ύφεσης που ταλαιπώρησε την ελληνική οικονομικά την προηγούμενη δεκαετία, σημείωσε ότι αυτή η κρίση ήταν το αποτέλεσμα της συσσώρευσης μεγάλων μακροοικονομικών ανισορροπιών στην Ελλάδα κατά το παρελθόν. Με το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-2008, οι αγορές άρχισαν να τιμολογούν διαφορετικά τον κίνδυνο των ευάλωτων κρατών-μελών της Ευρωζώνης με αποτέλεσμα στα τέλη του 2008, το κόστος δανεισμού για το Ελληνικό κράτος να έχει αυξηθεί σημαντικά. Κατά την περίοδο προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, τα διπλά ελλείμματα εξαλείφθηκαν, αποκαταστάθηκε η ανταγωνιστικότητα κόστους και οι μεταρρυθμίσεις κατέστησαν την οικονομία πιο ευέλικτη. Όμως, το κοινωνικοοικονομικό κόστος ήταν ιδιαίτερα υψηλό.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η ελληνική οικονομία βρέθηκε σε ύφεση κατά την διάρκεια της περιόδου 2008-2013, εισήλθε σε μια περίοδο στασιμότητας κατά την περίοδο 2014-2016 και πλέον έχει εισέλθει σε μια τροχεία ανάκαμψης, από 2017 έως και σήμερα. Βέβαια, η περίοδος της ανάκαμψης χαρακτηρίζεται από χαμηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης που κυμαίνονται γύρω από το 2% (“credit-less recovery”). Μάλιστα, κατά το 2019, η μεγαλύτερη συμβολή στην ανάκαμψη φαίνεται να οφείλεται στις αυξημένες εξαγωγές. Ο κ. Μαλλιαρόπουλος σημείωσε επίσης, ότι το οικονομικό κλίμα βελτιώνεται μέσα σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας επιβράδυνσης. Στο πλαίσιο αυτό τα στοιχεία τεκμηριώνουν μια σειρά από θετικές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία, όπως η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα (καταθέσεις), η άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, η αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών κρατικών ομολόγων, η βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης (αγορές ομολόγων, τραπεζικός δανεισμός, αποταμίευση), η ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων (τιμές, οικοδομική δραστηριότητα, επενδύσεις) και της αγοράς εργασίας και η βελτίωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.
Στη συνέχεια ο κ. Μαλλιαρόπουλος αναφέρθηκε στις προοπτικές και τους κινδύνους που μπορούν να επηρεάσουν, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, την πορεία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση άνω του 2% για το 2019, ενώ η επιτάχυνση της ανάπτυξης θα γίνει περισσότερο αισθητή στην περίοδο 2020-2022. Οι δυο πιο σημαντικοί παράγοντες που συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση είναι η υιοθέτηση ενός σχήματος μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε συστημικό επίπεδο και η αναβάθμιση του Ελληνικού Δημοσίου σε επενδυτική βαθμίδα θα επιτρέψει την συμμετοχή των Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στο Πρόγραμμα Αγοράς Στοιχείων Ενεργητικού της ΕΚΤ.
Αντίθετα, οι παράγοντες ρίσκου αφορούν σε πιθανές διορθώσεις που μπορούν να παρατηρηθούν στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές αυξάνοντας το κόστος και τη διαθεσιμότητα της χρηματοδότησης, στην παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση που μπορεί να επηρεάσει τις εξαγωγές, σε πιθανές καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις και στις ιδιωτικοποιήσεις που θα επηρεάσουν την εμπιστοσύνη και τις επενδύσεις και σε διάφορα γεωπολιτικά ρίσκα.
Αναφορικά με την μεσοπρόθεσμη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, ο κ. Μαλλιαρόπουλος αναφέρθηκε στην ανάγκη αναδιάρθρωσης της οικονομίας προς ένα “νέο αναπτυξιακό πρότυπο”. Στο πλαίσιο αυτό, από την πλευρά της ζήτησης, οι επενδύσεις και οι εξαγωγές πρέπει να καλύψουν το κενό της πραγματικής ζήτησης από τη χαμηλότερη δημόσια και ιδιωτική κατανάλωση ενώ από την πλευρά της προσφοράς, απαιτείται αναδιάρθρωση της παραγωγικής δραστηριότητας προς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες, μέσω της αύξησης των επενδύσεων.
Σε ότι αφορά την μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση, τα στοιχεία δείχνουν ότι επειδή η γήρανση του πληθυσμού και το υψηλό ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας επηρεάζουν αρνητικά την δυνητική ανάπτυξη, ιδιαίτερα σημαντικός θα είναι ο ρόλος της συνολικής παραγωγικότητας των εισροών. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Μαλλιαρόπουλος επισήμανε την ανάγκη προώθησης της καινοτομίας, της εκπαίδευσης και του κεφαλαίου που βασίζεται στη γνώση, στην προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και άμεσων ξένων επενδύσεων, και την μετάβαση σε μια σύγχρονη, ανταγωνιστική, ψηφιακή και κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Κλείνοντας ο κ. Μαλλιαρόπουλος υπογράμμισε το σημαντικό ρόλο που θα πρέπει να έχει η Ανώτατη Εκπαίδευση στην προσπάθεια εξασφάλισης μακροχρόνιας οικονομικής μεγέθυνσης.
Στη εκδήλωση παρευρέθηκε και ο Αναπληρωτής Πρυτάνεως Διεθνών & Ακαδημαϊκών Θεμάτων, Καθηγητής Νικόλαος Καραμάνος ο οποίος αναφέρθηκε στην ανάγκη ανάδειξης της σύνδεσης της διαδικασίας παραγωγής γνώσης με την οικονομική ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδο της χώρας μας. Όπως σημείωσε, το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εφαρμοσμένη Οικονομική & Ανάλυση Δεδομένων» του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα, επισημαίνοντας την δυναμική που αναπτύσσεται στο Πανεπιστήμιο Πατρών με την ολοκλήρωση των νέων κτιριακών υποδομών (εντός του 2020) και ιδιαίτερα με την εγκατάσταση του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών στο νέο κτήριο.